گزارشی از نشست دوره  ای حوزه صد ساله با حضور حجت الاسلام پورمحمدی؛

پورمحمدی: حوزه علمیه قم بسترساز تجربه حکمرانی در دوران معاصر است

از صدر اسلام تا به حال، ارتباط حوزه علمیه و علمای شیعه با دربار تنها در دوره آل بویه که به نوعی اوج شکوفایی تمدن اسلامی بود، قوت پیدا کرده بود. که علما توانستند مقام وزارت و صدارت و مشورت را در حکومت به دست گیرند. بعد از آن نیز در مکتب حله و مکتب اصفهان(دوره صفویه) این ارتباط بیشتر شد. اما در هیچ کدام حوزه علمیه و علما و نهاد روحانیت خود در قدرت نبودند. از این جهت انقلاب اسلامی فرصت مغتنمی است که در دست حوزه علمیه است. حال سوال این است که  حوزۀ علمیۀ قم بعد از تأسیس نظام جمهوری اسلامی چه نسبتی با حکمرانی دینی برقرار کرده است؟ آیا حوزۀ علمیۀ قم آن‌طور که باید و شاید به مسئلۀ حکمرانی دینی پرداخته است؟

حجه الاسلام والمسلمین پور محمدی در این جلسه با بیان اینکه ؛ مسئله حکمرانی از حساس ترین و مهم ترین مسائل اجتماعی است گفت: کارویژه اصلی حوزه تبلیغ یعنی هدایت و ارشاد و راهنمایی مردم است. به طوری که باید از حیطه نظریه علمی خارج شود و تبدیل به نظریه سیاسی و اجتماعی شود تا بتواند در عمل و در زندگی مردم تاثیر گذار باشد و آن را به سر منزل مقصود برساند. باید نظریات در میدان عمل مطرح شود و با رقبا و نظرات متقابل برخورد کند تا بتواند تاب آوری و توان حل مسئله را مشخص نماید.

در حوزه علمیه قم آیت الله حائری توانست مباحث علمی حوزه را در مقام عمل نشان دهد از این رو در ساخت بیمارستان و ساماندهی رودخانه و اطعام فقرا و... نقش آفرین بود.

پورمحمدی در ادامه افزود: اسنادی وجود دارد که آیت الله بروجردی با آیت الله کاشانی در ارتباط بوده است و در ملی شدن صنعت نفت نیز با ایشان در ارتباط بود. یعنی در بزرگترین تحول های سیاسی اجتماعی حوزه قم موثر بوده است. همچنین در مقابل نفوذ بهایت و صهوینیزم، آیت الله حائری و آیات ثلاث و آیت الله بروجردی موضوع گرفتند و به رضاشاه و محدرضاشاه اعتراض کردند.

در ادامه نیز امام خمینی نیز در دهه 40 و 50 به مسئله های مهم اجتماعی پرداخت که می توان شاخصه های تاثیر روحانیون بر امور اجتماعی را در 8 مرحله توضیح داد.

اولین مرحله تشکل سازی روحانیون بود که توانستند انقلاب و مبارزات را مدیریت کنند. مرحله دوم ملت سازی در مقابل تجزیه ایران بعد از انقلاب بود. روحانیون توانستند با گفتمان امت و امامت، فراتر از ملیت رفته و خطر تجزیه را حل نمایند. مرحله سوم دولت سازی بود که امام خمینی قبل از 22 بهمن 1357 به تشکیل دولت اقدام نمود. چهارمین مرحله نهادسازی بود که امام خیمنی با نهادهایی که بوجود آوردند، نیروهای انقلابی را در اراکان حکومت جای دادند. پنجمین مرحله گفتمان سازی بر اساس محتوای اسلامی از جمله ولایت فقیه بود. ششمین مرحله بستر سازی و فرهنگ سازی و مقبولیت ارزش های انقلاب توسط مردم بود. هفتمین مرحله ساختار سازی و رسیدن به مدل حکمرانی دینی بود و هشتمین مرحله حرکت کشور بر اساس قانون بود.

باید توجه داشت که بعد از هر انقلاب به سبب هرج و مرج و بی نظمی و هیجانات بعد از انقلاب، استقرار و تشکیل دولت و حرکت بر اساس قانون امری سخت و زمان بر بود. اما روحانیون توانستند این عمل را در کمترین زمان ممکن تحقق بخشند.

از مسائلی که حوزه علمیه قم توانسته بعد از انقلاب به آن ها پاسخ دهد می توان به «نقش مردم در حکومت»، «رشد مطالعات و پژوهش های دینی»، «حل مسئله و تئوری عدالت»، «گفتمان سازی مبارزه با ظلم»، «حل تعارض ها و دوگانه ها» و ارائه مدل «حکمرانی و مدیریتی» اشاره کرد. در مسئله جمهوریت و نقش مردم در حکومت امام خمینی و مقام معظم رهبری اعتقاد راسخ به حکمرانی بر اساس نظر مردم داشتند و معتقدند مجلس تنها وکیل مردم است و حق ندارد نظرات شخصی خود را اعمال کند.

در حل دوگانه ها مثل تعارض دین و عقل، اقتصاد و اخلاق، دنیا و آخرت و... پژوهش ها و نظریات اسلامی در حوزه علمیه قم صورت گرفته است.

صدسالگی حوزه مصطفی پورمحمدی صدسالگی حوزه صد سالگی حوزه حوزه قم نشست تخصصی

هم‌رسانی

---

مطالب مرتبط

• فراتی: حوزه قم در عصر تاسیس تلاش می کرد خود را از درون احیا کند
• سه گانه جعفریان برای «صدسالگی حوزه قم»
• وقتی حاج شیخ «قانون مدنی» را دید گفت: این‌که همان فقه ماست، فقط شما به‌جای «مسئله» از واژه «ماده» استفاده کرده‌اید
• شیخ عبدالکریم حائری: نمیخواهم باعث ریخته شدن خون بیگناهان باشم
• زعامت آیت الله بروجردی و نوسازی نهاد مرجعیت
• ارتباط ویژه شهید اندرزگو با سید محمود مجتهدی سیستانی
• چرا حوزه قم در برابر اشغال ایران سکوت کرد؟
• پیش‌بینی آیت‌الله مدرس درباره سرنوشت رضاخان