شبهای حوزه : جلسه سوم

استاد صفایی و مشکلات حوزه و روحانیت

سومین جلسه از فصل نخست شبهای حوزه با موضوع استاد صفایی و مشکلات حوزه و روحانیت برگزار شد. در این نشست دو کارشناس محترم، حجت الاسلام لاجوردی و حجت الاسلام بهمنی به بیان نظراتشان پیرامون آقای صفایی و نگاه ایشان به حوزه و روحانیت پرداختند.

مجری جلسه، علی اکبری در ابتدا به ارائه گزارشی کوتاه از آثاری که میتواند در این موضوع مورد استفاده قرار بگیرد، پرداختند. منشوراتی همچون روحانیت و حوزه، استاد و درس، در آمدی بر علم اصول، خط انتقال معارف و اندیشه من، حرکت و ... که از آثار قلمی و شفاهی مرحوم عین-صاد است و مجموعه خاطراتی که دیگران از ایشان روایت کرده اند مانند مشهور آسمان و حمایت ها و هدایت ها. در هر کدام از این آثار ما میتوانیم مطالب مرتبط و مختلفی از نگاه عین-صاد پیرامون حوزه و روحانیت را استخراج کنیم. علاوه بر اینها دو مقاله نیز تاکنون در این باره نوشته است. یکی از آنها نوشته حجت الاسلام غنوی است که به عنوان مقدمه ناشر در ابتدای کتاب روحانیت و حوزه به چاپ رسیده است و دیگری اسوه ها و شخصیت های موفق روحانی در خدمت رسانی معنوی (ابعاد تربیتی استاد علی صفایی) به قلم حجت الاسلام حسین دیبا می باشد.

مجری برنامه در ادامه اشاره کردند  که این جلسه درآمدی است بر نگاه استاد صفایی و به نوعی از اولین اقدامات در این موضوع نیز به شمار می آید. علی اکبری در تکمیل نکات قبل بیان داشتند که، براساس منابع مذکور، مرحوم عین-صاد رسالت روحانیت را سازندگی جامعه از طریق آگاهی دادن و تربیت کردن مخاطب و تعمیق نگاه آنان به دین داری میداند. ایشان مبتنی بر همین نگاه است که می گوید مرجع دینی وظیفه تربیت رهبرانی را دارد که بتوانند این رسالت را در جوامع کوچک و بزرگ پیگیری کند. و این مطلوب محقق نمی شود مگر اینکه به چند اقدام اصلاحی در درون حوزه بپردازیم از جمله : اصلاح روش پذیرش و ارزیابی و امتحانات. اصلاح شیوه پرداخت شهریه. تغییر روش تحصیل طلبه و تدریس استاد و اصلاح و تکمیل روش تبلیغ.

حجت الاسلام لاجوردی کارشناس اول نشست به طرح نکات مهمی در این زمینه پرداختند از جمله اینکه، مهم ترین کار ساختن آدم هاست و توده ها هیچ وقت به سمت اصلاح نمی روند و این وظیفه ماست که باید سراغ آنها برویم و برایشان تبیین کنیم.  مرحوم صفایی این نگاه را داشت و معتقد بود که باید مردم را به این بالندگی برسانیم که تا خودشان قسط را برپا دارند نه اینکه این فعل مهم را فقط از خواص انتظار داشته باشیم. مرحوم صفایی از شبهات استقبال میکردند و از طرح آنها واهمه و ترسی نداشتند. دلیل استقبال از شبهات را هم رشد و بالندگی مردم میدانستند. در این نگاه، روحانی هم باید مرجع باشد و هم ملجا. لذا دائما درب منزل او به روی مردم باز است تا هم حمایت کند و هم طبابت. مرحوم صفایی در عمل نیز همینگونه بود و اتفاقا به خاطر همین رفتارهایشان بود که توسط روحانیونی که اساسا همچین باور و وظیفه ای را برای خودشان قائل نبودند، مورد اتهام و انتقاد قرار میگرفتند.

لاجوردی معتقد است که انقلاب و نظام جمهوری اسلامی فرزند و متولد شده ی حوزه است و وظیفه حوزه و روحانیت است که رزق فرزندش را بدهد و در عرصه های مختلف از او پشتیبانی کند و کادر سازی کند. اما اینها دلیل نمیشود که به غلط توجیه گر حکومت باشد. ما نیاز به توجیه گری درست و تبیین و تکمیل داریم. روحانیت باید زبان گویای مردم در تعامل با حکومت باشد. در عین توجه به حفظ نظام و رعایت مصلحت باید هم نکات ایجابی را گفت و تبیین کرد و هم از ظرفی به توجیه گری غلط در قبال برخی رفتارها نپرداخت. 

حجت الاسلام بهمنی کارشناس دوم معقتد اند که این مباحث درآمدی است بر نگاه های عین-صاد، شخصیتی که وجود منحصر به فردی دارد که هم تحلیل پذیر است و هم قابل تکثیر. هرچند که علاوه بر اینکه نیاز به روایت درست از نگاه ایشان داریم، اما به نقد آن نیز باید بپردازیم. 

ایشان تاکید داشتند که متاسفانه آنچه که از مرحوم استاد در خصوص طلبگی مطرح میشود، در زی و زیست طلبگی معاصر یا دیده نمیشود و یا بسیار کمرنگ است. مباحث موجود از استاد را میتوان تحت عناوین زیر دسته بندی کرد : رسالت، سازمان، کارکردها، مشکلات و راهکارها.

صفایی رسالت حوزه را تربیت کسانی میداند که رسالت پیامبر را بر دوش بکشند. این رسالت فرانقش است لذا هدف حوزه به تناسب این رسالت باید تامین فقیه دین باشد نه فقیه احکام. فارغ از تربیت، حوزه علمیه باید جایابی و گماردن طلاب در عرصه های مختلف اجتماعی را نیز برعهده بگیرد.  حوزه موظف است باتوجه به نقشی که روحانیت میخواهد ایفا کند، مصونیت اجتماعی ایجاد کند. چرا که فقه به تنهایی نمی تواند برای روحانی مصونیت اجتماعی در موقعیت های مختلف را بسازد بلکه نیاز به یادگیری مهارت ها و دانش های دیگری نیز دارد. 

بهمنی تاکید داشت که اگر میخواهیم روحانیت سازندگی آدم ها را برعهده بگیرد، باید استاد او هم مربی توانمندی باشد. در بحث تبلیغ نیز این کارشناس محترم به نکته ای اشاره کردند که براساس اندیشه های آقای صفایی ما مشاهده میکنیم که خط انتقال معارف به مردم دچار آسیب است و علاوه بر اصلاح روش فهم دین و تعمیق آن به طلاب، باید به اصلاح ارتباط بین روحانیت و بدنه ی اجتماعی مردم نیز بپردازیم.

در پایان مجری برنامه در خصوص مساله معیشت طلاب از نگاه مرحوم صفایی به نکته ای اشاره کردند که ایشان مخالف کار یدی (فعالیت بدنی) برای طلاب بودند. چرا که کار اصلی طلاب را تربیت دیگران میدانند که اگر قرار باشد به خوبی از عهده این وظیفه بربیایند لازم است روی فعالیت دیگری تمرکز نکنند و حوزه در اینجا باید به مدیریت بودجه و تامین نیروی انسانی خودش بپردازد و دنبال اضافه کردند نان خور بدون فایده که جز حاشیه چیزی برای حوزه و روحانیت ندارد، نباشد.

هم‌رسانی

---

مطالب مرتبط