گزارشی از نشست قم پژوهان به مناسبت یکصدمین سال تاسیس حوزه قم؛

مروری بر عملکرد مرکز اسناد انقلاب اسلامی قم در صد سالگی حوزه علمیه

حجت‌الاسلام محمدحسین فروغی، در نشست بنیاد قم‌پژوهی که در مرکز اسناد انقلاب اسلامی قم برگزار شد، ضمن معرفی مرکز اسناد انقلاب اسلامی قم عنوان کرد: مرکز اسناد قم از سال ۵۹ کار خود را آغاز کرد و حمید روحانی موسس این مرکز بوده است که اولین کار  ایشان کتاب تاریخ نهضت امام خمینی (ره) بود که بعد از انقلاب و حضور در قم، مرکز اسناد انقلاب را در کوچه آبشار راه‌اندازی می‌کند و اولین کارهای مرکز نیز انجام کارهای معمول مثل برش روزنامه‌ها و آرشیو اسناد معمولی بوده است.

وی اظهار کرد: از سال ۵۸ و ۵۹ دستوری مبنی بر تجمیع اسناد موجود در مراکز مختلف در مرکز اسناد صادر می‌شود و در سال ۶۱ مرکز اسناد تهران تاسیس می‌شود و بخشی از اسناد قم به آنجا منتقل می‌شود.

وی با اشاره به مسئولان مرکز اسناد انقلاب اسلامی قم در طی این سال‌ها بیان کرد: از سال ۷۴ مسئول مرکز تغییر می‌کند و روح‌الله حسینیان جایگزین سیدحمید روحانی می‌شود که ایشان از سال ۷۴ تا سال ۸۹ فعالیت می‌کند و بعد از این تاریخ تا سال ۹۹ آقای پورمحمدی به این جمع اضافه می‌شود.

مسئول مرکز اسناد انقلاب اسلامی قم به روند فعالیت مرکز در طی سال‌های مختلف اشاره کرد و ادامه داد: مهم‌ترین کار مرکز در سال ۵۹ تا سال ۶۴ انجام مصاحبه با خانواده‌های شهدای ترور و انقلاب بوده است که در این راستا با حدود هزار نفر مصاحبه شده است. با توجه به اینکه قم خاستگاه انقلاب اسلامی و مرکز حوزه علمیه بوده است، مرکز اسناد سپس شروع به پرداختن به علمای قم می‌کند و با انجام مصاحبه با آنان سعی در ثبت تاریخ قم می‌نماید.

حجت‌الاسلام فروغی با اشاره به فعالیت‌های خود در طول یک‌سال فعالیت در این مرکز بیان کرد: من از اسفند سال گذشته روی کار آمدم است و در این مدت به دنبال عبور از فضای نظامی و حماسی به سمت فضای فرهنگی بودیم و یکی از کارهایی که در این راستا انجام گرفته است، ثبت تاریخ شفاهی هنر قم با مصاحبه با اساتید برجسته در زمینه‌های مختلف هنر بوده است و تاکنون قریب به صد مصاحبه در این زمینه انجام شده است.

وی با بیان اینکه در قم ثبت تاریخ شفاهی هنر کار دشواری است، افزود: در این راستا در قم اعتماد کمتری وجود دارد و دشواری کار این است که باید در ابتدا و برای ورود به مصاحبه با اساتید، اعتمادسازی کرد که این کارها چون مدت زمان بیشتری می‌طلبد، به تبع آن نیازمند همت بیشتری نیز است.

وی تاریخ شفاهی و جمع‌آوری اسناد را به عنوان دو کار مهم این مرکز خواند و گفت: دغدغه‌ای که از ابتدا داشتم این بود که با توجه به‌ اسنادی که در دیگر مراکز جمع آوری می‌شود، در مرکز اسناد موازی کاری نشود و در حقیقت هیچ موسسه‌ای در قم تاریخ شفاهی کار نمی‌کند مگر اینکه ما از آن مطلع هستیم تا از دوباره کاری پرهیز شود.

مسئول مرکز اسناد انقلاب اسلامی قم اظهار کرد: طبق برآورد آخر ما از آرشیو مرکز که متعلق به پنج ماه قبل است، در مجموع حدود ۴۰ هزار ساعت مصاحبه در مرکز اسناد موجود است که ۷ هزار ساعت آن در قم انجام گرفته و مابقی در تهران انجام شده است.

وی به اقدامات مرکز اسناد برای صد سالگی حوزه نیز اشاره کرد و یادآور شد: ما طی دوسال اخیر کاری را برای صد سالگی حوزه شروع کردیم و علاوه بر تعامل و همکاری با مجموعه‌هایی که برای این موضوع کار می‌کردند، لیستی از طرح‌هایی که می‌شد به مناسبت این ایام انجام داد تهیه کردیم و به طور کلی دو کار انجام شد که اولا مراکز اسنادی و تاریخی تهران را به دبیری مرکز اسناد قم گرد هم آوردیم و کار اسنادی و تاریخی برای صدسالگی حوزه را آغاز کردیم که ثمره آن حدود بالغ بر ۴۰ جلد کتاب و سه ویژه نامه شد.

حجت‌الاسلام فروغی تصریح کرد: مرکز اسناد تا سال ۶۷ دفتر اسناد بوده که از سال ۶۷ به تاکید امام خمینی (ره) مبنی بر ضبط تاریخ انقلاب و اسلام به صورت صوتی، تصویری و آرشیو آن برای در امان ماندن از تحریف، همه مصاحبه‌ها به صورت صوتی و تصویری ضبط می‌شود.

وی در رابطه با ثبت تاریخ قم به صورت گزینشی گفت: گزینشی برخورد کردن با اسناد و دخالت دادن غرایز در انتشار اسناد قابل توجیه نیست و این اشکال وجود دارد که تلاش ما بر اجتناب از این رویه و پاک کردن خط قرمزها بوده تا بتوانیم همه روایت‌ها را بشنویم و به همین دلیل اکنون با افرادی با ذائقه و چهره‌های گوناگون مصاحبه‌هایی در حال انجام است.

وی در رابطه با ثبت تاریخ انقلاب از زبان توده‌های مردم عنوان کرد: دغدغه نخست آقای روحانی از همان روزهای اول و حتی اصرار و تاکید امام خمینی (ره) نیز بر ثبت تاریخ توده مردم بوده است و اشکالی که به مراکز اسناد وجود دارد این است که به سمت ثبت تاریخ توده‌ها نرفته اما این مرکز این دغدغه را دارد و تاحدی آن را انجام می‌داده و اکنون نیز کارهایی در این راستا در حال انجام است.

حجت‌الاسلام فروغی با گلایه از بی‌توجهی مسئولان قم نسبت به ثبت تاریخ انقلاب این شهر گفت: در قم مسئولان نسبت به تاریخ قم اهمیت چندانی قائل نیستند و آن را تفننی می‌دانند، اما در شهرهای دیگر کارهای خوبی در زمینه ثبت تاریخشان انجام گرفته است، لذا برای ما نیز مهم است که تاریخ قم ثبت شود و در این زمینه از افرادی که در هر زمینه به حفظ تاریخ قم کمک کنند حمایت می‌کنیم.

وی مراحل کار این مرکز را برشمرد و تصریح کرد: در ابتدای کار مصاحبه انجام و سپس تدوین می‌شود و در مرحله سوم نیز یک نفر کار را بررسی می‌کند و اگر ابهام یا عدم سازگاری با تاریخ وجود داشته باشد، طی جلسه‌ای به راوی منتقل می‌شود که اصلاح آن توسط راوی انجام می‌گیرد و اگر این اصلاحات انجام نشود با سیاست مرکز در پاورقی این تعارض توضیح داده می‌شود.

وی تمرکز مرکز اسناد را بر تاریخ معاصر دانست و بیان کرد: اگر بخشی به تاریخ حوزه علمیه پرداخته شده است و یا اگر ورودی به قبل کردیم حتما بین انجام این کارها و تاریخ قم نسبتی وجود داشته و همواره در این مرکز ثبت تاریخ قم جزو اولویت‌های ما بوده است.

 

صدسالگی حوزه صدسالگی حوزه صد سالگی حوزه حوزه قم مرکز اسناد انقلاب اسلامی تاریخ شفاهی

هم‌رسانی

---

مطالب مرتبط

• آیت الله خوانساری؛ از اسارت در سنگاپور تا مرجعیت در قم
• جعفریان: مصلحت سنجی و مدارای آیت الله حائری برای بقای نهاد حوزه لازم بود
• سید احمد خوانساری: اگر قرار باشد حکم تکفیر بدهیم، شماها را باید تکفیر کنیم که در مملکت چیزی پیدا نمی‌شود؛ مردم نان و گوشت ندارند
• گزارش کاشف الغطا از منابع مالی حوزه در زمان شیخ عبدالکریم حائری
• آیت‌الله شبیری می‌گفت پدر من که از شاگردان حاج شیخ بود، از بقای حوزه مأیوس بود
• آیت الله بروجردی: باید انصاف داشت، برو پیش طالقانی
• تأملاتی در احتیاطات حاج شیخ عبدالکریم حائری
• روایت هایی از مواجه آیت الله موسس با قانون اتحاد لباس