شیخ عبدالکریم حائری: اگر در فرانسه یا انگلستان بودم حتما در سیاست دخالت می‌کردم!

19 آبان 1401

در زمانی که استعمار انگلیس حکومتی جعلی در عراق بر روی کار آورده بود و علمای شیعه به سبب اعتراض به حکومت وقت و ممانعت از ورود مردم به نهادهای دولتی تبعید شده بودند، شیخ عبدالکریم با کمال میل و سعه صدر تام از آنان استقبال کرد و حتی محل درس و نماز خود را به آنها داد و آنان در طی چندین ماه سکونت در قم به انجام فعالیتهای علمی، سیاسی و اجتماعی مشغول بودند. در قضایای تحصن علمای ایران در قم که مدتی پس از تبعید علمای عراق به ایران روی داد نیز شیخ در راستای حرکت های ضد استعماری تلاش داشت. بعدها نیز به رغم مدارای ظاهری با حکومت رضاشاه، حکومت او را عامل و ساخته استعمار می دانست. ولی به علت وضع خاص داخلی و اوضاع متشنج ایران و فقدان بصیرت کافی میان مردم و وجود نخبگان خود فروخته توان انجام حرکت های جهادی را نمی دید. سید محسن صدرالاشراف محلاتی در سال ۱۳۰۷ ش در رابطه به ناراحتی شیخ عبدالکریم از استعمار پیر انگلیس می نویسد::

خدمت حاج شیخ عبدالکریم رسیدم. از اوضاع وقت به طوری گریه کرد که مثل باران اشک می بارید و گفت: انگلیسی ها حلقوم اسلام و مسلمین را گرفته اند و تا آن را خفه نکنند دست بردار نیستند. همچنین از خود شیخ نقل شده که فرموده است: من در مسائلی که آگاهی ندارم، به هیچ وجه دخالت نمی کنم و از آنجایی که ایران کشور ضعیفی است و پیوسته تحت فشار و استعمار کشورهای قدرتمندی چون روس و انگلیس می باشد، امکان دارد سیاست ها و خطوط سیاسی که در ایران وجود دارد، از سوی این قدرت های استعماری ترسیم شده باشد و کسانی که در سیاست دخالت می کنند امکان دارد ملعبه دست این قدرت ها بوده و نا آگاهانه آب به آسیاب دشمن بریزند. من اگر در کشور فرانسه و انگلیس و روس بودم، مسلما در سیاست دخالت می کردم، چون خطوط سیاسی در آنجا روشن بوده و از جایی دیگر این جریانات تحمیل نمی شود، بنابراین دخالت خود را در سیاست مقدور نمی بینیم.

روش شیخ در قبال وقایع سیاسی به مسلک الشیخ معروف شده و امام خمینی در آن موقعیت تاریخی آن را تأیید می کرد ولی در نهضت سال ۴۲ می فرمود: سکوت به بهانه تمسک به مسلک شیخ، غلط است و قیام لازم می باشد و بعدها نیز در زمان انقلاب می فرمود: اگر مرحوم حاج شیخ در حال حاضر بودند، همان کاری را انجام می دادند که من انجام دادم و تأسیس حوزه علمیه قم در آن روز از جهت سیاسی، کمتر از تأسیس جمهوری اسلامی در ایران امروز نبود.

«فقیه موسس» صفحه 596 تا 601 حاج شیخ عبدالکریم حائری یزدی صدسالگی حوزه حوزه قم امام خمینی فقیه موسس