روحانیت و خاورمیانه مدرن؛ فعالیت سیاسی شیعی در ایران، عراق و لبنان
روحانیت شیعه، در طول تاریخ هزار و اندی ساله خود، یکی از بازیگران اصلی و تأثیرگذار در تحولات جامعه شیعه بوده است و فهم تاریخ تحولات اجتماعی و سیاسی جامعه شیعه، بدون در نظر گرفتن و مطالعه نقش فقها و مجتهدین و شبکه روحانیت ناممکن است. محمدرضا کلانتری در کتاب «روحانیت و خاورمیانه مدرن» با تمرکز بر بر سه واقعه اثرگذار در تاریخ خاورمیانه مدرن، یعنی انقلاب ایران در سال 1979، جنگ عراق در سال 2003 و جنگ 33 روزه لبنان در تموز 2006، روند بلوغ و تحول اندیشه و عمل سیاسی مجتهدان و روحانیون شیعه در سده اخیر را مورد واکاوی قرار داده است.
از نگاه کلانتری، دسته‌بندی روحانیون به «فعالان سیاسی» و «کناره‌گیرندگان از سیاست»، ساده‌انگارانه و ناشی از عدم فهم عمیق و مواجهه نزدیک با شبکه روحانیون و مجتهدین است. کلانتری در خلال مصاحبه با بیش از 60 تن از روحانیون و سیاستمداران کلیدی و اثرگذار در ایران، عراق و لبنان تلاش کرده است تصویری دقیق‌تر و جزئی‌تر از نقش مجتهدان و شبکه روحانیون در تحولات سیاسی-اجتماعی این سه کشور ارائه دهد. به اعتقاد کلانتری، تفاوت نوع مداخله یا عدم مداخله مجتهدان در مسائل سیاسی جامعه خود، متأثر از دیدگاه‌های دینی و اعتقادی ایشان نیست بلکه تابعی از چارچوب فرصت‌ها و امکانات سیاسی‌ای است که هر مجتهد در هر زمینه و زمانه با آن مواجه شده است.
در سه فصل اول کتاب، کلانتری مقدمه‌ای برای مطالعه سازمان روحانیت و چارچوب‌ها و عملکردهای آن ارائه کرده و تاریخچه‌ای مختصر از فعالیت سیاسی مجتهدان، از عصر غیبت بدین سو، نگاشته است. هر یک از سه فصل پسین، به یکی از سه جنبش و رویداد مهم سده گذشته، یعنی انقلاب ایران، جنگ عراق و جنگ تموز لبنان اختصاص یافته است. با در کنار هم گذاشتن این سه رویداد و مطالعه آن در امتداد یکدیگر، کلانتری روند رشد و بلوغ اندیشه و عملکرد سیاسی شبکه روحانیت را بررسی نموده است.
محمدرضا کلانتری، چنانچه خود در مقدمه کتاب ذکر کرده، با دغدغه فهم تفاوت رویکردهای سیاسی رهبران دینی ایران و عراق، تحصیلات دکتری خود را در مدرسه کسب و کار لنکستر نیمه تمام گذاشته و در دانشگاه لندن رشته علوم سیاسی و روابط بین‌الملل را برگزیده است. کتاب حاضر، نتیجه پژوهش‌های او در دوره دکتری است و چنانچه خود اشاره کرده است، نخستین اثری است که با مراجعه مستقیم و مصاحبه با گروه زیادی از روحانیون و نخبگان سیاسی شیعه، تلاش کرده است تصویری واقعی و از نزدیک از فعالیت‌های سیاسی روحانیت شیعه ارائه دهد.
محمدرضا کلانتری معرفی کتاب روحانیت مرجعیت اسلام سیاسی
هم‌رسانی
مطالب مرتبط
جدیدترین مطالب
15 دی‌ماه در گذر تاریخ
پربازدیدها
پرونده ویژه
فراخوان همایش
شبکه‌های اجتماعی
نظر شما