آیت الله صادقی تهرانی: امام خمینی، آقای بروجردی را نماد مبارزه علیه پهلوی می دانست

سید محمد حسین طباطبایی بروجردی معروف به آیت‌الله العظمی‌بروجردی شاگردان بسیاری برای گرداندن محافل علمی‌اسلامی‌نیم قرن پس از خود تربیت نمود و در دوران زعامت وی مسائل مهمی‌در داخل و خارج از حوزه علمیه قم اتفاق افتاد که در سرنوشت بعدی حوزه تاثیرات فراوانی به وجود آورد. مرحوم آیت‌الله دکتر شیخ محمد صادقی تهرانی یکی از همین شاگردان بودند که در ادامه بخشی از خاطرات وی را می خوانیم:

ورود آیت‌الله بروجردی به قم بعد از آقا سید ابوالحسن اصفهانی، حاج آقا حسین قمی‌مرجع مطلق شد، اما مرجعیت ایشان چند ماه بیشتر طول نکشید و قم در انتظار فردی شاخص، در میان کل مراجع متوسط قم بود تا بتواند استقلال خود را در مقابل نجف حفظ و یا احیاناً بعد از سید ابوالحسن، مرجعیت را به قم انتقال داده و یا از حالت تابعیت بیرون آورد. در همین راستا بارها از آقای بروجردی دعوت شد که به قم تشریف بیاورند اما ایشان قبول نفرموده تا بالاخره در سال 23 به اجبار برای عمل فتق به بیمارستان فیروز آبادی رفتند. خوب علمای قم، گروه گروه برای دیدار و عیادت ایشان رفتند و از ایشان به اصرار خواهش کردند که به قم بیایند و دیگر نگذاشتند ایشان به بروجرد برگردد. حتی گروه‌ها و ماشین‌های زیادی از بروجرد آمدند که ایشان را همراه خود ببرند اما نتوانستند این کار را انجام دهند. خلاصه ایشان را با تجلیل بسیار زیاد و استقبال بسیار عظیمی‌همراهی نمودند. کل مردم قم، اعم از حوزه و غیر حوزه آمدند و تمام بازارها تعطیل شد. من خودم از مستقبلین بودم که تا بیرون دروازه رفتیم و به ماشین ایشان که رسیدیم. دست ایشان را گرفتم، بوسیده، احترام کردم. منزل متوسطی واقع در گذر خان، دست راست، بعد از مسجد فاطمی‌برای ایشان تهیه کردند که بعد از مدتی شروع به تدریس کردند. در آن زمان من پس از گذشت حدود 3 سال از اقامتم در قم با تشریف فرمایی آقای بروجردی، بزرگترین استادم در علم فقه، به درس خارج ایشان رفتم. در درس فقه ایشان اشخاصی چون آقایان خمینی، اخوان مرعشی، بهشتی، مکارم شیرازی، میرزا حسین نوری، میرزا جعفر سبحانی و اردبیلی و گلپایگانی حضور داشتند. آقایان منتظری و مطهری نیز در درس و مباحثات شرکت داشتند. عده ای نیز همچون آقایان صدر و خوانساری با تمام احتراماتی که نسبت به آقای بروجردی داشتند، در کلاس ایشان شرکت نکردند که البته هیچ گاه خودشان را در مقابل ایشان ندانستند.

امام خمینی و آیت‌الله بروجردی آیت‌الله بروجردی برای آنکه پاسخ‌های مناسبی نسبت به سوالات شرعی مبتنی بر یک اجماع نسبی فراهم آورند، برای اولین بار شورایی از فقهای نامی‌قم تشکیل دادند. در ایوان بیرونی متصل به اندرون در حاشیه بر وسیله النجاه آقا سید ابوالحسن اصفهانی آقایان خمینی، گلپایگانی، سید محمد داماد یزدی، فاضل قفقازی حضور داشتند. من نیز به دلیل علاقه به این محاضر بزرگ با وجود سن کم در جلسه شرکت داشتم.  در جلسه استفتاء قبل از نظر آقای بروجردی، استفتائات، طبق معمول سئوال و مطرح می¬شد. هر کسی در هنگام بحث نظر خود را می‌داد. در آخر آیت‌الله بروجردی نظرات را جمع و اصلاح می کرد و بدین ترتیب سعی در پروش طلبه داشتند.

از جمله کسانی که خیلی به آقای بروجردی و بقا و استفاده از تدریس ایشان اصرار داشتند آقای خمینی بود که چند دلیل داشت. اول آنکه ایشان و دیگر علمای قم و بزرگان شیعه، آیت‌الله بروجردی را از زمان حضور ایشان در بروجرد و سوابق مبارزاتی وی با رضا شاه می‌شناختند و این جمله معروف رضا شاه که گفته بود این لر وضعش طوری است که ممکن است لرستان را حرکت بدهد. ما نسبت به این لر باید حواسمان جمع باشد، در ذهن همه به ویژه آیت‌الله خمینی به عنوان یک سمبل مبارزاتی جایگاه خاصی داشت. دوم آنکه کلام و نفوذ مادی و معنوی آیت‌الله بروجردی انسجام نوینی را برای حوزه‌های شیعی داخل و خارج از ایران را به همراه داشت. در واقع ایشان رئیس مقتدر و منتفذی محسوب می‌شد و همه گروه‌ها خواسته یا نا خواسته احترام کلام وی را نگه داشته و از ایشان تبعیت داشتند. بعد از مدتی درس آقای بروجردی به مسجد بالا سر منتقل شد که به تدریج جمعیت زیاد و به طرف حرم کشیده شد. ایشان در مواقعی که هوا خوب بود، در مدرس مدرسه فیضیه درس می‌فرمودند که البته در آنجا نیز با کمبود مکان مواجه بودند. در مباحثه ایشان علما به خصوص آقایان خمینی و گلپایگانی و سید محمد داماد سؤالات استفهامی‌زیادی داشتند که ایشان جواب می‌دادند و این درس ادامه و روز به روز عظمتش بیشتر شد.

منبع:موسسه مطالعات و پژوهش های سیاسی

هم‌رسانی

---

مطالب مرتبط