نهمین نشست از سلسله نشست های شب‌های حوزه

حوزه علمیه کارآمد در نگاه امام خمینی(ره)

با حضور حجت الاسلام اسدپور

نهمین نشست از سلسه نشست های شبهای حوزه، با عنوان حوزه علمیه کارآمد در نگاه امام خمینی در تاریخ 24 دی 1403 با حضور حجت الاسلام اسدپور در مرکز اسناد انقلاب اسلامی قم برگزار گردید. در ادامه گزارشی از جلسه تقدیم شما میگردد.

در ابتدا مجری برنامه به منابع کارشده پیرامون موضوع جلسه، مانند کتاب های اخلاق حرفه ای روحانیت، روحانیت و حوزه علمیه و مقالاتی مانند نگاهی به سبک مدیریت حوزه علمیه توسط امام خمینی، نهضت امام و تحولات حوزه و... اشاره کردند.

علی اکبری در ادامه مطرح کرد که میتوان فارغ از بررسی نگاه امام به روحانیت و حوزه تراز، به بررسی این سه مقوله بصورت مجزا پرداخت :

• سیره و اقدامات شخصی امام خمینی در زیست و هویت طلبگی که متفاوت از دیگر طلاب در سیر و سلوک علمی، اجتماعی عمل میکند
• سیره و اقدامات ایشان در جایگاه استاد مطرح حوزه و هم چنین در جایگاه مرجعیت که باز هم شاهد رفتارهای متفاوت و تحولی از ایشان در این دو جایگاه به نسبت رسوم متداول حوزوی هستیم
• نگاه و مطالبات ایشان از حوزه و روحانیت در شان رهبری انقلاب اسلامی. هرچند که خود انقلاب اسلامی چه قبل از پیروزی و چه بعد از استقرار، یکی از عوامل تحول در فضای دانشی و کنشی حوزه علمیه محسوب میشود که باید به عنوان یک موضوع جداگانه به آن پرداخت.

اکبری مجری برنامه مطرح کرد که امام خمینی باور داشتند که اگر حوزه علمیه اصلاح شود، ایران اصلاح میگردد. با همین نگاه است که امام کار حوزه ها را فهم درست دین و حراست از آن در فضای اجتماعی دانستهف که تحقق این هدف را هم مبتنی بر مقدماتی میدانند از جمله : 

• پایبندی به فقه جواهری
• تهذیب نفس
• تربیت نیروی برای مدیریت جامعه در کسوت های مختلف همچون مبلغ، قاضی و...
• ایجاد تشکیلات و نظم در حوزه
• دور بودن حوزه و روحانیت از تشریفات و تجملات

حجت الاسلام اسد پور کارشناس جلسه در ابتدا اشاره ای به فضای جامعه و حوزه علمیه در دوران آیت الله شیخ عبدالکریم حائری داشته و مطرح کردند که در آن دوران دو جریان تجدد که امثال شریعت سنگلجی ها و تحجر که شاگردان میرزامهدی اصفهانی و تفکیکی های ضدفلسفه و عرفان، اقداماتی انجام دادند که امام در قبال هریک از اینها به تالیف آثاری اقدام کردند.

آقای اسدپور در ادامه به طرح دو عنوان پرداختند :

• الگوی تحولی دانش حوزه توسط امام خمینی
• دیدگاه تحولی امام خمینی به حوزه علمیه

جناب اسدپور در عنوان اول به نوآوری ها و تحولاتی دانشی که در علم اصول و عرفان توسط امام خمینی رخ داده است، اشاره کردند. کارشناس محترم تصریح داشتند که امام دارای نظام اصولی است که تمکیل کننده مباحث استادش مرحوم موسس می باشد. و در کنار طرح بحث خطابات قانونی و اعتباریات، مباحث عقلی و برهانی را از بحث های عرفی در اصول و فقه جدا میکنند.امام در عرفان نیز شاگرد مرحوم شاه آبادی بوده و در ارائه نظریات عرفانی به ابعاد اجتماعی مسائل نگاه کرده و طرح بحث میکنند.

مبتنی بر همین نگاه است که امام برای فقیه به شان دین شناس بودن اکتفا نکرده و او را مکلف به اجرای و پیاده سازی دین در جامعه هم میداند.

کارشناس محترم در توصیف تحول دانشی حوزه توسط امام بیان کردند که : ایشان ساختاردانشی را تغییر نمیدهد و ساختار مشروع و رایج را حفظ کرده و آن را ضریب میدهد و ذیل آن نگاه و ایده هایش را طرح میکند، هرچند که پیشنهاد تغییر ساختار را هم میدهد .برخلاف شهید صدر که در حلقات ساختار دانش را هم تغییر داده است. لذا نگاه تحولی امام در بحث دانشی دارای تنش کمتری به نسبت شهید صدر است.

در ذیل عنوان دوم که عبارت است از نگاه های تحولی امام به حزوه علمیه، آقای اسد پور مطرح کردند که : حاکمیت دنبال این بود که نخبگان حوزه عوام شوند و از طرفی هم برخی جریانات در حوزه مانع تحول و ساماندهی طلاب بودند. امام از این جهت ناراحت بود. لذا امام به حمایت از افرادی که بدنبال تحول در حوزه بودند، پرداخت. مانند شهید مطهری و مرحوم دوانی و... .طرح تحول که با شکست مواجهه میشود، بهانه ای است تا رابطه امام با بیت مرحوم آیت الله بروجردی کمرنگ شود. هر چند که دو عامل دیگر یعنی تجلیل از شاه بعد از فرار و بازگشت از کودتا و عدم حمایت از شهید نواب صفوی توسط مرحوم بروجردی هم از عوامل دیگر در تیره شدن روابط امام و بیت مرحوم بروجردی برشمرده میشود.

در پایان کارشناس جلسه تبیین نمودند که امام شان حکومتی برای فقیه قائل بوده است و حتی برای مبلغ دین هم باور داشته که باید توان و قدرت اقامه دین در منطقه خودش را داشته باشد. امام از این خاستگاه است که به تحول در حوزه های علمیه نگاه میکند و حتی به بحث هایی نظری همچون امربه معروف و نهی از منکر که تا قبل از آن به دلیل تقیه مطرح نمی شد می پردازند. امام خمینی امر به معروف و نهی از منکر را ابزار نظارت مردم بر حکومت میدانستند.

هم‌رسانی

---

مطالب مرتبط