«دیگران» در بیوت

آیت‌الله سید حسین طباطبایی بروجردی در هنگامه کهولت سن است. عموما کسانی دست ایشان را گرفته‌اند و او را همراهی می‌کنند. افرادی که از اَقرباء محسوب می‌شوند.در زمان هایی دیگر نیز عموما جمعی از احباب بر گرد آیت‌الله حلقه زده‌اند. از علاقه‌مندان به آیت‌الله‌اند. کوچک‌ترین حرکات و سکنات ایشان را در نظر دارند. از آن الگو برمی‌دارند. در این میان اما گاهی اغیاری هم راه یافته‌اند. اغیار هم می‌آمدند و حرکاتِ «آیت‌الله»ها را زیر نظر داشتند، اما نه برای الگوبرداری که برای اخبار به دیگری. گزارش‌هایی که ساواکِ پهلوی از درونِ بیت به دست داده، بعضاً بسیار جزئی و ریزبینانه بود. رفت‌وآمدها به بیت ثبت شده بود. گفته شده بود که چه کسی در کجای بیت نشسته. چه کسی شروع به سخن کرده. چه پاسخی شنیده. احوالاتِ آیت‌الله در آن زمان چگونه بوده. تبسم می‌کرده یا گره بر ابرو داشته. همه اینها نشان از آن دارد که فردی از اغیار در بیت حاضر بوده است. سید محمود مرعشی، فرزند آیت‌الله مرعشی نجفی، هم به این امر صحّه گذاشته بود. گفته بود که طلبه‌ها به بیت می‌آمدند و می‌رفتند؛ کافی بود یکی از آنها جاسوس باشد تا از اخبار بیت مطلع شود. او گفته بود که در یکی از فعالیت‌های خود، تمام تلاش را کردم که ساواک متوجه نشود، اما تا به منزل رسیدم، ساواک آمد سراغم. (خبرگزاری فارس، 13/11/94) در این میان اما برخی از نزدیکان، خادمانِ بیتِ آیت‌الله بودند. چای می‌آوردند، تنظیماتِ دیدارها را به عهده داشتند. گاهی از این فراتر رفته، در بیت به اقتداری دست می‌یافتند. یکی از آنها حاج احمد خادمی بود؛ خادمِ بیتِ آیت‌الله بروجردی. گفته می‌شد که حاج احمد مثل وزیر خارجه مرحوم بروجردی بود. می‌گفتند که فردی باهوش بوده و می‌دانسته که پیغامِ آیت‌الله را به چه نحوی به مخاطب برساند.(1) وقتی که آیت‌الله می‌خواست به شاه پیغامی بفرستد یا با علمای شهرستان‌ها کاری داشت، به واسطه حاج احمد این امور را انجام می‌داد. اقتدار حاج احمد در بیت مرحوم بروجردی به گونه‌ای بوده که زمانی تیمور بختیار را از بیت آیت‌الله بیرون کرد. معروف بود که برخوردهای حاج احمد با طلبه‌ها هم چندان مساعد نبوده و باعث رنجش‌هایی می‌شده است.(2) او با امام خمینی هم رابطه حسنه‌ای نداشت. این مخالفتِ خود را حتی در چای دادن به آیت‌الله خمینی هم اِعمال می‌کرد. روایتی در همین خصوص می‌گوید: «همین که مجلس پُر شد (حاج احمد) اشاره کرد چای! استکان اول را جلوی آیت‌الله بروجردی گذاشت. بعد از سمت راست ایشان شروع کرد و بعد سمت چپ تا آخرین نفر را. در هر نوبت دیدم که با این که حاج آقا روح‌الله خمینی پهلوی آیت‌الله بروجردی نشسته بودند، حاج احمد چای را از نفر دوم شروع کرد، و وقتی دو صف را به اتمام رسانید، آمد و چای جلوی امام گذاشت! و هر دو نوبت هم امام گفت نمی‌خواهم! و او هم به روی مبارک نمی‌آورد».(3) امام خمینی هم از حاج احمد ناراحتی‌هایی داشت. نقل شده که امام گفته بود اگر آقای بروجردی این حاجی احمد را بیرون کند ما خودمان حتی برای آقا ظرفِ آب پر می‌کنیم.(4) در بیت آیت‌الله سید محسن حکیم هم از فردی متنفذ به نام شیخ محمد رشتی نام می‌برند. وی تنظیم امور بیت را بر عهده داشته و می‌کوشیده تا ورود و خروج‌ها را زیر نظر داشته باشد. در وصف او گفته شده که او انسان آزاده‌ای بود که به طلاب و فضلای حوزه نجف رسیدگی می‌کرد.(5) در روایت‌هایی نقل شده است که او در محضر آیت‌الله حکیم، مشخص می‌کرده که چه کسی سخن بگوید. بعضاً از سخن گفتنِ برخی افراد مانع می‌شده است. در بیت آیت‌الله شریعتمداری هم فردی حضور داشت که به سبب اقتدار زیاد، برخی مناسباتِ بیت را رقم می‌زده است. او شیخ غلامرضا زنجانی بود. فردی شوخ و خوش مشرب و کمی هم چاق. وی در بیتِ مرحوم شریعتمداری دارای نفوذ و قدرت بوده به گونه‌ای که گفته می‌شود او زمانی با سید صادق شریعتمداری – برادر آیت‌الله شریعتمدای- نزاع می‌کند. با اینکه سید صادق از فضلای سرشناس بوده اما شیخ غلامرضا او را از بیت آیت‌الله شریعتمداری بیرون کرده بود.(6) برخی از خادمان و اطرافیانِ بیت اگر چه در بدایتِ امر تنها چای می‌آورند و دستِ آیت‌الله کهنسال را می‌گیرند، اما گاه اقتدار خود را هم به رُخ می‌کشند.   ارجاعات: 1-جرعه‌ای از دریا، ج 3، صص 505-504 2-خاطرات آیت‌الله محمد علی گرامی، صص 148-149 3- زندگانی زعیم بزرگ عالم تشیع آیت‌الله بروجردی، صص 315-316 4- گفت‌وگوی خبرگزاری تسنیم با سید احمد واحدی جهرمی نماینده امام در سوریه، منتشر شده در ۲۱ تیرماه ۱۳۹۶، کد خبر: ۱۴۵۲۱۶۹ 5-خاطرات آیت‌الله خاتم یزدی، صص 81-82 6-خاطرات آیت‌الله صادق خلخالی، ص 423 منبع:دین آنلاین

هم‌رسانی

---

مطالب مرتبط