یادداشت
شیخ آقابزرگ طهرانی و همراهانش: نهضت بازشناسی هویت شیعه با فهرست نویسی آثار امامیه
این نوشته یادی است از شکل گیری نهضت فهرست نگاری آثار امامیه با محوریت «الذریعه»، نهضتی که به هدف بازشناسی هویت شیعه امامی در اوائل قرن چهاردهم هجری صورت گرفت. شیخ آقابزرگ طهرانی به همراه جمعی این نهضت را بر اساس سنت فهرست نویسی در میان مسلمانان و با هدف نشان دادن جایگاه شیعه در میراث مکتوب اسلامی پدید آوردند. این گزارش برای سخنرانی در شب شیخ آقابزرگ طهرانی در دایره المعارف بزرگ اسلامی (شنبه...
رفتارشناسی سیاسی حوزه کربلا در قرن اخیر
حوزه علمیه کربلا هرچند در سایه درخشش حوزه علمیه نجف و بعدها قم، از رونق و تأثیرگذاری زیادی برخوردار نبوده است، اما زمانی جزو مراکز درجه یک فکری شیعه به حساب می‌آمده و محوریت داشته است. حوزه فکری در قرن میانه؛ از قرن ششم تا نهم هجری که دوره رکود حوزه نجف است، به علت تحرک و توقف بسیاری از بزرگان علما در حوزه علمیه کربلا و حوزه حله، این شهر مقدس شیعه محوریت یافت. [1] در قرون یازدهم و دوازدهم...
اسلام چیزی است و مسلمانان چیز دیگری
نگاهی به دو مقاله از آیت‌الله قدوسیآیتﷲ قدوسی را با نام مدرسهٔ حقانی می‌شناسند. شاید همین عنوان، همچنین ورود ایشان به عرصهٔ سیاست، سبب شده است تا اندیشهٔ وی ناشناخته بماند. آیتﷲ قدوسی، داماد مرحوم علامه طباطبایی بود. این قرابت با علامه کافی بود تا بر مبانی اندیشهٔ اسلامی واقف گردد و به مواجهه با دستاوردهای دنیای مدرن بپردازد. اسلام چیزی است و مسلمانان چیز دیگری آیتﷲ قدوسی با دغدغه‌ای که در موضوع اسلام و دنیای جدید داشت،...
زبان فارسی برای حوزه علمیه چه اهمیتی دارد؟
درنگی درباره حوزه علمیه قم و زبان فارسینزدیک به یک قرن از مهاجرت حاج شیخ عبد الکریم حائری به قم و تأسیس حوزه علمیه قم می‌گذرد؛ رویدادی که مکتب و جریان جدیدی در کنار مکتب نجف به وجود آورد و تاریخ حوزه علمیه را به پیش و پس از خود تقسیم کرد. در کنار همه تحولات علمی و فرهنگی که در حوزه علمیه رخ داد، یکی از مهم‌ترین و قابل تأمل‌ترین تحولات نیز، دگرگونی بستر زبان علم دین بود. علوم دینی که تا پیش از تأسیس حوزه علمیه قم، متمرکز در نجف و زبان عربی...
مساله حجاب، قطب فرهنگی و سیاسی
گفتاری از آیت‌الله‌العظمی جوادی آملی"مگر این دین اجازه می دهد به زن یا کسی بی احترامی بکند؟ این چه حرفی است!! این کتاب (زن در آئینه جلال و جمال)* در جامعه الزهراء قم درس شد، در آنجا ثابت شد که ما دو قسم انسان نداریم؛ (زن) و (مرد)! بدن با اینچنین است، یا آنچنان؛ اگر یک موجود ملکوتی است، روح نه زن است نه مرد. الآن از شما سئوال بکنند عدالت زن است یا مرد؟ عدالت که بدن ندارد! عقل زن است یا مرد؟ روح انسان نه زن است نه مرد. دو حرف است: یک وقت ما می...
فقیه مورّخ
در رثای آیت‌الله سید محمدمهدی خرسانسپیدهدم یکشنبه یکم ربیع‌الاول ۱۴۴۵ق/ ۲۶ شهریور۱۴۰۲ش، محله الحویش شهر نجف اشرف و ساعاتی بعد جهان تشیع در فقدان عالمی نامدار و محققی کم‌نظیر به سوگ نشست. پایان صفر آغاز سفر آخرت حضرت آیت‌الله سید محمدمهدی خرسان شد؛ به ناگاه حوزه مقدسه پایتخت شیعیان در دو سال باقیمانده به ألفیه‌اش دانشوری کبیر و یکی از احیاگران میراث علمی‌اش را از دست داد. سید محمدمهدی، فرزند سید حسن، ۹ رجب ۱۳۴۷ق در دیارعلوی...
گفتاری از استاد سید مصطفی محقق داماد درباره حاج شیخ عبدالکریم حائری
با طلب رضوان واسعه حقّ متعال برای کلیّه مراجع بزرگ، فقیهان و عالمان خدمتگزار به فقه جعفری به‌ویژه مرحوم آیتﷲ حاج شیخ عبدالکریم حائری یزدی که موضوع گفت‌وگوی ماست، مطالبی که در این گفت‌وگو عرض خواهم کرد دو بخش است که هرکدام منبع خاص خود را دارد؛ یک بخش، وقایع تاریخی است که مستند است به منابع سینه‌به‌سینه‌ای که در خاندان ما یا معاشران و شاگردان حاج شیخ وجود داشته است. در این مورد من...
فتوای آخوند ملا قربانعلی درباره نخستین گرامافون و مدرسه جدید
خاطره ای که در اینجا به نقل از مجله خواندنیها آمده؛ پرسش و پاسخی است که میان مدیر یکی از مدارس جدیده زنجان با مرحوم آیت الله ملاقربانعلی زنجانی (م 1328ق) صورت گرفته است. این گفتگو که منبع آن صرفا همین نوشته و مجله خواندنیها، (به نقل از مجله یغما) است نکته بسیار مهمی را در باره نظر این عالم معروف در باره دو موضوع مدارس جدیده و مهم تر از ان گرامافون منعکس می کند. در این باره که آیا اصل آن قابل تردید هست یا...
به یاد دکتر احمد احمدی، مردی که عمرش را برای فرهنگ و دانش گذاشت
یک سال از درگذشت آقای دکتر احمدی (1312 ـ 19 خرداد 1397) گذشت، مردی که در اخلاق و مدیریت دانش، ممتاز بود. دکتر احمد احمدی در میان هم مسلکان، هم کلاسان، هم لباسان، همکاران، و معاصران خود چهره متفاوتی داشت، تا آن اندازه که می توان او را یک مدل ویژه دانست. همه کسانی که دکتر احمدی را از نزدیک می شناختند، همزمان نسبت به اخلاق انسانی ایشان و نیز فعالیت های آموزشی و پژوهشی در شگفت بودند، و فعالیت های او را...
محمدباقر کمره‌ای؛ روشن‌اندیشی که ناشناخته ماند
نگاهی به اندیشه‌های آیت‌الله محمدباقر کمرهایآیتﷲ مسعودی خمینی از قول امام خمینی نقل کرده است: «در اراک، درس رسائل را خدمت استادی تلمذ می‌کردم. ولی بعضی روزها به درس نمی‌رفتم و خود مطالعه می‌کردم و بدون نیاز به استاد متوجه می‌شدم که منظور کتاب چیست. آقای میرزا محمدباقر کمره‌ای هم به قدری استعداد داشت که بدون شرکت در درس و به صورت مطالعه شخصی مطالب کتاب را درک می‌کرد و حتی از خود استاد هم بهتر می‌فهمید». محمدباقر خمینی کمره‌ای از...
روایت موثق از دیدار آیت‌الله حکیم و امام خمینی
یادداشتی درباره‌ی سیره‌ی سیاسی آیت‌الله‌العظمی سید محسن حکیمپیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی بزرگترین واقعه‌ای است که پس از ظهور دین مبین اسلام در ایران‌زمین رخ داده، انقلابی که راهبری آن را مرجعی جامع‌الشرایط و فقیهی بی‌بدیل عهده‌دار بود. امام خمینی رژیم ریشه‌دار و کهنسال 2500 ساله شاهنشاهی را منقرض و نظام جمهوریت مبتنی بر اسلام را تکوین بخشید و مردسالاری دینی را نهادینه کرد. در این میان، علاوه بر همراهی مردم ایران با حضرت امام، بسیاری از علما و مراجع ایران...
مقایسه‌‌ی دیدگاه سیاسی امام خمینی و آیت‌الله‌العظمی سید محسن حکیم
مرجعیت نهادی مرتبط با دین و دنیای مردم است. سیاست و تدبیر امور مملکت یکی از اصلی‌ترین دغدغه‌های امور دنیوی است. مراجع تقلید حتی اگر ورود مستقیم به سیاست پیدا نمی‌کردند، نمی‌توانستند نسبت به آن بی‌تفاوت باشند. آیتﷲ سید محسن حکیم از مراجع بزرگ تقلید معاصر نیز با سیاست مواجهه پیدا کرد. وی با امر خطیر سیاست، هم در عراق و هم در ایران مواجه بود. گفته می‌شود آیتﷲ حکیم دربارهٔ سیاست می‌فرموده است:...
زندگی آقای صائنی نمونه‌ی زندگی یک حکیم اسلامی بود
گفتاری از دکتر غلامحسین ابراهیمی دینانی درباره‌ی آیت‌الله محمداسماعیل صائنی زنجانیبسم ﷲ الرحمن الرحیم الحمدلله رب العالمین و الصلاة علی سید الأنبیاء و المرسلین و علی أهل بیته الطیبین الطاهرین و لعنة ﷲ علی أعدائهم أجمعین. سال‌ها باید که تا صاحبدلی پیدا شود بوسعید اندر خراسان یا اویس اندر قرن سال‌ها باید که تا یک مشت پشم از پشت میش صوفی‌ای را خرقه گردد یا شهیدی را کفن قبل از شروع به سخن، باید در آغاز به شخص خودم و از طرف شخص حضرت آیتﷲ جلیّ، سیدمحمد خامنه‌ای، به جمیع...
"حسرت می‌بردی که ای‌کاش می‌توانستی مثل او زندگی کنی!"
یادداشتی از محمد مجتهد شبستری درباره‌ی علامه طباطبایی"از او آموختم «ایمان» را باید با «تفکر و تعقل» سیراب کرد وگرنه سر از خشونت در می‌آورد من چشم از او چگونه توانم نگاهداشت کاوَل نظر به دیدن او دیده‌ور شدم سعدی وقتی از من می‌خواهید درباره آن روح زیبا، عارف فیلسوف و معلم کل، علامه طباطبایی سخنی بنویسم، چگونه می‌تـوانم این خواسته را نپذیرم و درباره او ننویسم و لذت یاد او را نچشم! من هنوز هم سخت تحت تأثیر شخصیت و رفتار و افاضات او...
مطهری می‌گفت حاج سیدابوالفضل در تفسیر از علامه طباطبایی بالاتر است
خاطره‌ای از آیت‌الله شیخ اسدالله بیات زنجانی درباره‌ی آیت‌الله سید ابوالفضل موسوی زنجانی"حاج سید ابوالفضل شاگرد آقا ضیاء عراقی و میرزای نائینی بود. من از ایشان پرسیدم شما نجف را چطور دیدید؟ ایشان گفتند که من مدتی در درس آقا ضیاء شرکت کردم و بعد دیدم دیگر برایم قابل استفاده نیست و برای همین در درس آقای کمپانی و آقای نائینی ممحض شدم. بعد از مدتی آقا ضیاء مرا دید و گفت که آقا سید ابوالفضل، ما را قابل ندیدی که در درس ما شرکت کنی؟ که من به او عرض کردم که من قابلیت استفاده از درس شما را نداشتم.....
محمدتقی شوشتری، بزرگ‌عالمِ رجالیِ معاصر
«در همین حوالی، کوهی از علم و تحقیق و در کنارش انبوهی از کار، در گوشهٔ دورافتاده شوشتر نشسته و نامش را هم کسی نشنیده است». این عبارتی است که دکتر علی شریعتی در وصف محمدتقی شوشتری به کار برده است. مواجهه با علی شریعتی شریعتی سؤالی درباره دعای ندبه طرح کرده بود. او گفته بود در دعای ندبه به این مسئله شده که می‌پرسد: نمی‌دانم کدام سرزمین تو را در برگرفته است؟ قرارگاهت کجاست؟ در کوه رضوی یا...
روایت‌هایی کوتاه از سیره‌ی خانوادگی علامه طباطبایی
صاحب تفسیر المیزان که بسیاری از علما، بزرگان و مراجع تقلید شاگردی در محضر او افتخار می‌کردند، چنان زندگی عاشقانه‌‌ای داشت که شاید کمتر کسی حکایت‌های آن را باور کند اما علامه طباطبایی و همسرش در طول زندگی مشترک پرفراز و نشیب‌شان چنان دلبسته هم بودند که بعد از فوت همسر علامه، گریه‌های علامه طباطبایی در فراق او بر سر زبان‌ها افتاد. علامه درباره همسرش گفته بود: «این زن مرا به اینجا رساند. او...
اندیشه سیاسی اجتماعی آیت‌الله‌العظمی شیخ محمداسحاق فیاض
این یادداشت نخستین‌بار در اسفند ماه 1392 در سایت مباحثات منتشر شده است. انتشار خبر سفر درمانی آیتﷲالعظمی شیخ محمداسحاق فیاض که یکی از مراجع اربعه حوزه علمیه نجف در دو دهه اخیر بوده است، بازتاب‌هایی در رسانه‌ها داشته و دیدارهای وی در شهر لندن به یکی از سوژه‌های مهم خبری رسانه‌های علاقه‌مند به اخبار حوزه و مرجعیت تبدیل شده است. این مرجع ۸۴ ساله افغان در دیداری که با گروهی از شیعیان و علما...
علامه شعرانی، فقیه ذوالفنون
شاید احاطه بر علومِ مختلف، در دنیای معاصر ارج و قربی نداشته باشد. شاید از هر علمی، سخنی دانستن، مورد طعن قرار گیرد. اما بوده‌اند افرادی که بر علوم مختلفه احاطه داشته‌اند و بر دیگران می‌آموخته‌اند؛ صاحب اثر بوده‌اند و تعلیم دانش می‌کرده‌اند. زمانی خواجه نصیر الدین طوسی بود که بر علوم مختلفه واقف بود. شیخ بهایی نیز از این مهم بی‌نصیب نبود. در دوران معاصر اما فقیهی متأله زیست می‌کرد که هم بر دانش...
روایتی از خانه‌ی پلاک بیست‌وهشت کوچه‌ی ارگ
شیخ حسن نوری همدانی، خانه‌ی پلاک بیست‌وهشت و انجمن ولی عصر (عج)خیابان اِرَم قم-درست شبیه نام اِرَم - در لغتنامه ذهن من همیشه با هاله ای رازآلود و اسرارآمیز همراه بوده است. ارم نام شهری است که در متون تاریخی و تفسیری، زمان و مکان آن مشخص نیست و حقیقت آن برای همیشه به صورت یک راز باقی مانده است. برخی آن را در دمشق ، گروهی در اسکندریه و برخی جایی میان صنعا و حضرموت دانسته اند. حدس هایی که معلوم نیست تا چه اندازه با واقعیت سازگار باشد. اما خیابان ارم قم که امروز...
جدیدترین مطالب
15 دی‌ماه در گذر تاریخ
پربازدیدها
پرونده ویژه
فراخوان همایش
شبکه‌های اجتماعی
