یادداشت-یکصدمین سال بازتأسیس حوزه علمیه قم

یادداشت

آماری از حضور روحانیت در جبهه

۳۶ سال پیش در چنین روزی هنگامی که حجت‌الاسلام فضل‌الله محلاتی نماینده امام خمینی(ره) در سپاه پاسداران پس از عملیات والفجر ۸ به همراه جمعی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی و مسؤولان قضایی عازم مناطق عملیاتی جبهه بود، در ۲۵ کیلومتری شهر اهواز، هواپیمای مسافربری آن‌ها مورد حمله ۲ فروند جنگده بعثی قرار گرفت و به شهادت رسیدند. از آنجایی که بیشتر مسافران این پرواز را روحانیون تشکیل می‌دادند، این روز...

گذری بر یادمانده‌های آیت‌الله محمد مومن

آیت‌الله محمد مومن از فقهای شورای نگهبان، عضو مجلس خبرگان رهبری، و از اعضای جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، در دوم اسفندماه 1397 در سن ۸۱ سالگی دیده از جهان فرو بست. به بهانه سالروز رحلت آن عالم فرزانه، برشی از خاطرات ایشان درباره حوزه علمیه قم و اساتید حوزه مرور می شود. ورود به مكتبخانه خانواده ما يك خانواده مذهبي و داراي اعتقادات ديني بودند و براي اينكه فرزندانشان متقي باشند، تلاش مي‌كردند. از اين...

زندگینامه شهید حجت‌الاسلام والمسلمین فضل‌الله مهدی‌زاده محلاتی

تولد هجدهم تیر سال 1309 شاهد تولد نوزادی بود که بعدها در زمره عالمان مجاهد و خستگی‌ناپذیر درآمد. خدای کریم به پدر و مادری مؤمن و خداجو، پس از پنج فرزند دختر، پسری عطا نمود. این نوزاد را فضل‌اللّه‌ نام نهادند. «ذلک فضل‌اللّه‌ یوتیه من یشاء واللّه‌ ذوالفضل العظیم، این است فضل خدا که به هر که بخواهد می‌دهد و خدا دارای فضلی بزرگ است[1].» پدر بزرگوار فضل‌اللّه‌، حاج غلامحسین مهدیزاده یکی از کسبه بازار...

حماسه 29 بهمن تبريز

نویسنده: محمد علی زندی شهر تبريز از زمان مشروطه نقش فعال و موثر در تاريخ سياسي- اجتماعي ايران داشته است. يكي از بارزترين صحنه‌هاي مبارزاتي اين شهر، مبارزات مردم در نهضت امام خميني بوده است. مردم شهر تبريز از بدو شروع نهضت امام خميني همواره با رهبران نهضت در تماس بوده و در تمامي صحنه‌ها حضور چشمگير داشته‌اند. همچنين ارتباط وسيعي بين شهر قم، كانون مبارزات و شهر تبريز از زمان نهضت امام خميني تا...

حماسه 29 بهمن تبريز و تأثير آن بر روند انقلاب

در شهرهاى مختلف ايران اسلامى حوادث و وقايع مهمى در تاريخ معاصر بروز كرده است. يكى از آن شهرها، شهر تبريز است، شهر فراز و فرودهاى تاريخى، شهر حماسه‏ ها، شهر حوادث و رويدادها و شهر تاريخ ساز و زادگاه بزرگان علم و ادب و سياست و مبارزه. شهر تبريز اگر نگوييم در تاريخ يكصد و پنجاه ساله ايران نقش مهم و بسزايى داشته است، بايد بگوييم كه از زمان مشروطه نقشى فعال و مؤثر در تاريخ سياسى اجتماعى ايران داشته...

چله‌های خونين

برگزاری اولين چله، بيش از انتظار، مورد استقبال مردم قرار گرفت و اين نمونه‌ای درخشان از استفاده سياسی از سنت‌های شيعی بود كه شاه را در بن‌بست سختی قرار داد. «اگر دولت می خواست جلوی برگزاری اين مراسم را كه به تبع حوادث قبلی، تاريخ و روز آن معين بود، بگيرد قطعاً با تظاهرات بسيار عظيم‌تری مواجه می شد».(1) رژيم ناچار شد كجدار و مريز با چله‌ها برخورد كند. اين مراسم موجب شد تا نقش و قدرت مذهب در تحرك مردم...

بانی قیام مردم تبریز در 29 بهمن 1356

شيوه هاي مديريت شهيد آيت الله قاضي در گفتگو با حجت الاسلام و المسلمين عبدالحميد باقري بنابي درآمد شنيدن شيو ه هاي مديريتي و نقش شهيد قاضي در مبارزات و رهبري مردم تبريز و بيان دقيق اوضاع و شرايط آن برهه، از زبان کسي که خود در تمامي عرصه ها حضور فعال داشته و با هوشياري مسائل گوناگون را رصد کرده است، بسيار مغتنم است. اين گفتگو مشحون از ده ها نکته ناشنيده و روشنگر درباره وضعيت ويژه آذربايجان در آن مقطع...

قيام مردم تبريز در چهلم فاجعه قم در سال 1356

نویسندگان: ‌رحیم‌ نیكبخت‌ - صمد اسمعیل‌زاده‌ قیام‌ عمومی‌ مردم‌ تبریز در 29 بهمن‌ ماه‌ سال‌ 56، بزرگترین‌ حضور توده‌ای‌ و یكپارچه‌ مردم‌ در سیر تكوین‌ انقلاب‌ اسلامی‌ تا به‌ آن‌ روز بود و شوك‌ سیاسی‌ بزرگی‌ به‌ رژیم‌ پهلوی‌ وارد كرد. تبریز كه‌ به‌ محوریت‌ شاگرد برجسته‌ امام‌ خمینی، یعنی‌ آیت‌الله‌ سیدمحمدعلی‌ قاضی‌ طباطبایی‌ به‌ جوش‌وخروش‌ آمده‌ بود، واقعه‌ای‌ در نمودار...

زندگینامۀ خودگفته حضرت آیت‌الله صافی گلپایگانی

به کوشش رضا مختاری مکتوب حاضر، زندگی‌نامه خودگفتۀ مرجع عالیقدر حضرت آیت‌الله حاج‌شیخ لطف‌الله صافی گلپایگانی است که به مناسبت، در دیدارهای گوناگون ایشان با اقشار مختلف طیّ سال‌های متمادی بیان کرده‌اند. این بیانات در کتاب دیدارها و رهنمودها: سخنان مرجع عالیقدر در دیدار طبقات مختلف مردم (چاپ اول، قم، 1438/1395ش) در 432 صفحه متنشر شده است. ما مطالب مربوط به زندگی‌نامۀ ایشان را از این کتاب...

برنامه‌های جامعه مدرسین حوزه قم در روز ورود امام به ایران

بازگشت تاریخی امام خمینی به کشور در 12 بهمن 1357، یک روز بخصوص برای همه اقشار جامعه بود. در این میان، گروه های مختلف ازجمله جامعه مدرسين حوزه علمیه قم نیز برنامه هایی برای استقبال از امام داشتند. آیت‌الله مسلم ملکوتی به یاد می آورد: «وقتى حضرت امام تصميم گرفتند از پاريس به ايران تشريف بياورند، ما به عنوان اعضاى جامعه مدرسين در قبال اين سفر تاريخى، جلسات متعددى در قم داشتيم و در هر چه باشكوه‌تر شدن...

روایت آیت‌الله صافی از مخالفت آیت‌الله بروجردی با نائب‌السلطنه شدن اشرف

صبح دیروز (۱۲ بهمن ۱۴۰۰) آیت‌الله صافی گلپایگانی درگذشت. ایشان که جزو نفرات اصلی بیت مرحوم آیت‌الله گلپایگانی به شمار می‌رفتند، در سخنرانی خود در کنگره بزرگداشت آیت‌الله گلپایگانی(فقیه آگاه) در سال ۹۱ به ذکر خاطره‌ای از ایشان درباره مخالفت با نائب‌السلطنه شدن اشرف پهلوی پرداخت: «در موضوع مجلس موسسان، محمدرضا و خواهرش می‌خواستند قانون را تغییر بدهند و در مقام این بودند که آن زن( را ولیعهد قرار...

آیت‌الله حائری یزدی به‌خاطر اعمال رضاخان دق کرد

بهمن ماه سال ۱۳۱۵ شیخ عبدالکریم حائری یزدی، موسس حوزه علمیه قم رحلت کردند. چهار سال پس از پیروزی انقلاب اسلامی آیت‌الله مرعشی نجفی در مصاحبه‌ای با نشریه پیام انقلاب، به بررسی زندگی و زمانه شیخ عبدالکریم حائری یزدی پرداختند. آنچه در ادامه می‌خوانید مصاحبه آیت‌الله مرعشی نجفی است که برای اولین بار بازنشر می‌شود. سوال: بسم الله الرحمن الرحیم، حضرت آیت‌الله لطفاً اول راجع به محل تولد حاج...

رسالت حوزه‌های علمیه از منظر آیت‌الله صافی گلپایگانی

این یادداشت تاریخی پس از پیروزی انقلاب اسلامی در کتابی با عنوان "سیر حوزه‌های علمی شیعه" توسط دفتر انتشارات اسلامی منتشر شد. در مقدمه این کتاب آمده است: «این نوشتار، در دوران قبل از انقلاب طی نامه‌ای که به محضر معظم‌له ارسال گردیده، به صورت پرسش و پاسخ درآمده و حاوی نکات تاریخی و بسیار سودمند است.»

آیت‌الله صافی: کفر شاه صد مرتبه ثابت شده است

صبح امروز، دوازدهم بهمن ماه ۱۴۰۰، روح آیت‌الله العظمی صافی گلپایگانی در سن 103 سالگی به ملکوت اعلی پیوست. ایشان داماد مرحوم آیت‌الله العظمی محمدرضا گلپایگانی بودند و از مراجع تقلید شیعیان به شمار می‌رفت. آیت‌الله صافی به همراه برادر خود، مرحوم آیت‌الله علی صافی گلپایگانی، جزو هیئت استفتائات و حلقه نزدیک به آیت‌الله گلپایگانی و محل مشورت ایشان در امور مختلف به حساب می‌آمدند. سند زیر مربوط به...

تلگراف آیت‌الله حائری به رضا خان درباره مسئله فلسطین

در سال 1933 (1312) استعمار انگلیس با حمایت از صهیونیست‌ها و سرکوب مسلمانان، زمین‌های فلسطینیان را از دست آنان خارج و به یهودیان مهاجر واگذار می‌کرد. در حقیقت انگلستان با غصب زمین‌های فلسطینیان و ساکنان اصلی آن، در فراهم آوردن مهاجرت یهودیان نقش اصلی را ایفا کرد. سکوت دولت ایران در این قضیه با واکنش علماء و مراجع روبرو شد به طوری که آیت‌الله شیخ عبدالکریم حایری و به تبع وی سایر روحانیون ایران برای...

اعلاميه اساتيد و فضلای حوزه علميه‌ قم‌ درباره خلع‌ شاه‌ از سلطنت‌

در آذرماه 1357 و پس از تظاهرات ملت ایران در تاسوعا و عاشروای حسینی اساتید و فضلای حوزه علمیه قم در حرکتی بی‌سابقه‌ طی اعلامیه‌ای خلع شاه از مقام سلطنت را اعلام کردند. متن این اعلامیه که به امضای علمای اغلب شهرهای کشور رسیده بود بدین شرح است: بيش‌ از يك‌ سال‌ است‌ كه‌ ملت‌ مسلمان‌ ايران‌، به‌ پا خاسته‌ و مخالفت‌ خود را با شاه‌ صريحاً اعلام‌ داشته‌ است‌. و اين‌ اظهار مخالفت‌ به‌ صورت‌...

تحصن علما در دانشگاه تهران در بهمن ماه 1357

نگرانی موسس حوزه قم از سلطه انگلیس در ایران؛ روزی که شیخ گریست!

محسن صدرالاشراف از سیاستمداران کهنه کار عصر پهلوی‌ها که سابقه نخست وزیری در دوران محمدرضا شاه را نیز داشت، در بخشی از خاطرات خود، به دیداری که با شیخ عبدالکریم حائری یزدی موسس حوزه علمیه قم داشته کرده و می‌نویسد: در سال 1307 عموی من حاج سید احمد امام جمعه در محلات فوت شد و من در اوائل سال 1307 برای دلجویی اعقاب او در ایام تعطیل عید نوروز به محلات رفته برگشتم و در مراجعت از محلات در قم به دیدن حاج...

گذری بر حیات پربرکت آیت‌الله عبدالکریم حائری یزدی

نویسنده : مريم ايوبی شیخ عبدالکریم حائری موسس حوزه‌ی علمیه‌ی قم در سال 1276ق مصادف با 1239(ه.ش) در روستای مهرجرد میبد، واقع در 60 کیلومتری یزد به دنیا آمد.[1] پدر ایشان مردی پارسا بود که هر چند از تحصیل علم بی‌نصیب مانده بود؛ اما از زهد و تقوی بهره داشت. دوران کودکی عبدالکریم در دامان پرمهر مادری مهربان سپری گشت و مانند اکثر کودکان آن زمان در محیطی به دور از آموزش‌های علمی روزهای کودکی را سپری می‌کرد؛...

شمه ای از احوال حضرت آیت الله حائری یزدی

هفده ذی القعده 1355ه. ق (بهمن 1315ه. ق) سالروز وفات بزرگ عالم شیعه، مؤسس حوزه ی علمیه ی قم، مرحوم حضرت آیت الله حاج عبدالکریم حائری یزدی - اعلی الله مقامه الشریف - است. شاید معروف ترین و جاودانه ترین اثر زندگانی سراپا برکت و لطف ایشان، همان تأسیس حوزه ی علمیه ی قم باشد که زمینه ساز خیرات و آثار معنوی فراوان در حوزه ی تحصیل و تدریس علوم دینی شد. اما جست و جو در زندگانی آن بزرگ مرد، مسلّما مارا با جزئیات دقیق و...

...