آیتالله بروجردی
مدرسه قم؛ از «قوانین» تا «قانون»
کتاب میرزا ارتباط مستقیمی به معنای رایج «قانون» نداشت، هرچند علمی که وی آن را در مدرسه قم ترویج کرد، یک قرن پس از وفات وی به عنوان یکی از منابع بسترساز و پیشنیاز برای تدوین قانون مدنی تأثیرگذار باشد. چندین دهه تدریس این کتاب در سطوح عالی حوزوی در کنار ارجاعاتی که هنوز هم فقهای بزرگ در آثار خود به این کتاب میدهند، «قوانین» را به عنوان یک اثر قانونساز بدل کرده است.
«مکتب اجتهادی قم» و ویژگی های آن
سالی که آیت الله بروجردی به دعوت فضلای درجه یک حوزه به قم تشریف فرما شدند حدود 24 سال از تاسیس حوزه گذشت. درآن هنگام مکتب فقهی قم به پیروی از موسس حوزه صبغه ای به خود گرفته بود که آن را از سایر مکاتب جدا میساخت. و اگر عنوان آن را یک مکتب بگزاریم گزاف نگفته ایم. این مکتب هم در اصول ویژگیهایی دارد وهم در فقه.
در گفتگو با احمد مبلغی؛
نقش حوزه علمیه قم در قانونگذاری، پیش از انقلاب اسلامی
در زمان رضا شاه، با اینکه وی شخصاً علاقه ای به قوانین اسلامی نداشت، ولی فقها ساحت و صحنه تقنین را به دست گرفتند و در قالب کمیسیونی به تدوین قانون مدنی پرداختند.
امام خمینی: جامعیتی که آیت الله بروجردی داشت در بقیه نبود
در مورد یکی از آقایان می گفتند: «ایشان اصلاً از یک پاسبان کناره گیری می کند، چه رسد به اینکه بخواهد بر یک دولتی حکومت کند و چون این روحیه در مرحوم آیت الله بروجردی بود من فشار آوردم ایشان از قدرتشان استفاده کنند تا حکومت اسلامی تشکیل بشود، تا بتوانیم رژیم را سرکوب و یا لااقل کنترل کنیم».
ماجرای «بوق شیطان» و استفتا از آیت الله بروجردی درباره «بلندگو»
ما بلندگو را که آوردیم گذاشتیم در مسجد سید، یک عده شروع کردند به بدگویی که این بوق شیطان است و اصلا مسجد را نجس کردند. طوری شده بود که انجمن تبلیغات دینی و اعضایش کم کم در اذهان منفور شدند و مقدسین هم خیلی تلاش میکردند که اینرا بگویند. بالاخره این منجر شد به اینکه یک استفتایی بشود از مرحوم آیت الله بروجردی.
شهید مطهری: آیت الله بروجردی؛ هرگز به فکر حفظ «شئونات» شخصی نبود!
من هفتاد سال از خداوند عمر گرفتهام و خداوند در این مدت تفضّلاتى به من فرموده است که هیچکدام از آنها تدبیر خود من نبوده است.
امام خمینی در جلسه ای با آیت الله بروجردی و مراجع ثلاث: مقدس نماها دست شما را بسته اند!
روزى مرحوم آقاى بروجردى، مرحوم آقاى حجت، مرحوم آقاى صدر، مرحوم آقاى خوانسارى، رضوان اللَّه علیهم، براى مذاکره در یک امر سیاسى در منزل ما جمع شده بودند. [پیرامون مسئله مجلس مؤسسان شاه] به آنان عرض کردم که شما قبل از هر کار تکلیف این مقدس نماها را روشن کنید.
ماجرای دیدار قوامالسلطنه با آیتالله بروجردی برای فریب استالین
آیت الله بروجردی: تا زمانی که قشون خارجی در کشور است، هیچ انتخاباتی برگزار نخواهد شد
قوام که قبلاً در ملاقات با آیتالله بروجردی در جریان تدبیر ایشان قرار داشت، بر اساس نقشه عمل کرده و سفیر روس را فرا میخواند و اعلام میکند: کلام مرجعیت در ایران نافذ است و قدرت او بالاتر از قدرت ما است، بنابراین تا شما بیرون نروید برگزاری انتخابات امکان ندارد
به مناسبت 25 آبان سالگرد علامه محمد تقی جعفری
آیت الله بروجردی: شما هرجا باشید منشأ خیر و اثر خواهید بود
سیری در زندگی علامه جعفری
دیدار آیة الله بروجردی با مجتهد سی و سه ساله باعث افزایش علاقه آیة الله بروجردی به آیة الله جعفری شد.
ماجرای درخواست آیت الله بروجردی از آیت الله خوانساری برای حضور در تهران!
آیت الله بروجردی: از شما استدعا دارم به تهران بروید
آیت الله خوانساری میفرمایند که من رو به آیت الله بروجردی کردم و پرسیدم که به من امر میفرمایید؟ مرحوم آیت الله بروجردی با همان تأدب و روی اصول فرمودند: نه خیر من از شما استدعا میکنم.
آیت الله بروجردی برای مقابله با اقدامات خودسرانه، در تشییع جنازه یهودی ها شرکت می کرد
آقای بروجردی در منابر و مواعظ مختلف مردم را از این کار پرهیز داد که موثر واقع نشد، به ناچار خودش هنگام تشییع جنازه اموات یهودیان آنها را همراهی کرد تا مردم به حرمت آقای بروجردی از این کار اجتناب کنند. رفته رفته با تکرار این تدبیر آقای بروجردی، آن رفتار به کلی کنار گذاشته شد.»
به مناسبت سالروز شهادت آیت الله اشرفی اصفهانی
اولین کسی که از آیت الله خوانساری اجازه اجتهاد گرفت...
آیتالله اشرفی پس از ورود به حوزهی علمیهی قم مورد توجه خاص فضلا و علما به خصوص آیات و مراجع ثلاث قرار میگیرند و با توجه به موقعیت استثنایی آن زمان و شدت فشار روحی از طرف رژیم رضاخان پهلوی به طلاب و حوزههای علمیه و روحانیون، ایشان تمام این مشکلات را متحمّل شده، با استقامت بینظیر خود به تحصیل ادامه میدهند و حتی در امتحانات اجباری که از سوی رژیم پهلوی تنظیم گشته بود، شرکت میکنند و موفق میشوند جواز پوشیدن عمامه و لباس را دریافت دارند.
سکوت و اعتراض مرجعیت نسبت به تحولات سیاسی (1357-1342)
یرواند آبراهامیان و رسول جعفریان کوشیدهاند تا میان رفتارهای سیاسی سه نحله از مراجع تفکیک قائل شوند؛ در حالیکه رویکرد سیاسی فقها پس از درگذشت آیتﷲ بروجردی، بر نهج واحدی نبود؛ زمانی با اقتدار کامل در مقابل حاکمیت پهلوی قد علم میکردند و هنگامهای میرسید که به کنج عزلت و سکوت میخزیدند. این عدم ثبات سیاسی به ما میگوید که نمیتوان این مراجع بزرگوار را در تقسیمبندی دقیقی جای داد و تا رسیدن به ثبات سیاسی و رفتارهای منسجم در این وادی، راه بسیاری در پیش است. در این نوشتار مختصراً به چند نمونه از تغیر در رفتار سیاسی مراجع عصر پهلوی اشاره میکنیم.
چرا حوزه قم در برابر اشغال ایران سکوت کرد؟
در زمان جنگ جهانی دوم علما که نفوذ سابق خود را از دست داده بودند و نیرویی برای اجرای فتوای جهادی خود نداشتند، سعی کردند به جای توجه به اشغالگران خارجی، به مقابله با فعالیتها و تبلیغات ضددینی گروههای داخلی بپردازند و از فرصت بهدستآمده بعد از رضاشاه، برای احیا و تقویت اسلام و روحانیان استفاده کنند.
خاطره ای از علامه حکیمی
آیتالله بروجردی: اگر در راه ملی شدن نفت کشته شوید، شهید هستید
ماجرا را به ایشان عرض کردم و گفتم آقا! من - از نظر تقلید ۔ مقلد شما هستم، اما هنگامی که به حضور آیت الله کاشانی رسیدم به من فرمودند، به مشهد که رفتی ، منبر برو، و درباره نهضت نفت سخن بگو، و مردم را برای گرفتن حق خود، علیه استعمار انگلیس بشوران. من می خواستم نظر شما را بدانم...