یادداشت-یکصدمین سال بازتأسیس حوزه علمیه قم

یادداشت

اندیشۀ سیاسی شیخ عبدالکریم حائری یزدی

آیت الله شیخ عبدالکریم حائری یزدی از شخصیت های تأثیرگذار در حفظ و پویایی اسلام شیعی است؛ لذا مطالعۀ رفتار و آرای فقهی و سیاسی آن بزرگوار و هم چنین نحوۀ مواجهۀ علمی و عملی ایشان در امر سیاست و حکومت داری مورد توجه پژوهش گران اندیشۀ سیاسی اسلام بوده است. مسألۀ اصلی تحقیق حاضر، کشف اندیشۀ فقهی سیاسی آیت الله شیخ عبدالکریم حائری یزدی است. این مسأله همواره محل بحث بوده که «رویکرد ایشان به حکومت اسلامی...

دین‎ ستیزی پهلوی و گفتمان دینی حوزه علمیه قم

آغاز جنگ جهانی اول، پایانی بر سلطنت قاجار و بستری برای شكل‎گیری «پهلویسم» بود. عناصر و مؤلفه‌های اساسی گفتمان پهلویستی عبارت بودند از: شوونیسم (ناسیونالیسم افراطی ایران)؛ شبه مدرنیسم (غرابگرایی) و یا به تعبیر دیگر مدرنیسم كاذب؛ سكولاریزم. با استقرار رضاخان بر مسند حكومت، پروژه كلاسیك تجدد ایرانی شكل گرفت و دولت مطلقة شبه مدرن تكوین یافت. دولت مطلقه‌ای كه مهم‎ترین كار‌كردش فرایند...

مروری بر اندیشه‌های اصولی، فقهی و سیاسی آیت‌الله حائری یزدی

گفتگو از: مهدی یزدی، مهدی علمی دانشور سيد مصطفي‌ محقق‌ داماد (احمد آبادي‌)، فرزند آيت‌ اللّه‌ سيد محمد محقّق داماد، در 1324 شمسي‌ در شهر قم‌ به‌ دنيا آمد، وي‌ علوم‌ ديني‌ را نزد استادان‌ بزرگ‌ حوزة‌ علمية‌ قم‌ فرا گرفت. فوق لیسانس فلسفه اسلامی و حقوق را از دانشگاه تهران و دکترای حقوق را دریافت کرد و در حال حاضر حیات علمی و فرهنگی خود را به عنوان استاد و رئیس گروه حقوق دانشگاه تهران و عضو هیئت...

اشعار امام خمینی در تجلیل از آیت الله موسس

امــام خمینــی بــه مناســبتهای گوناگــون ازاســتادش، آیت اللــه حائــری یــاد و تجلیــل کــرده اســت؛ از جملــه در کتــاب شــرح چهــل حدیــث شــدت علاقــه و احتــرام حضــرت امــام نســبت بــه اسـتادش در اشـعار دوران جوانیـش نمایان اسـت. نمونه ای از این اشعار بدین شرح است: عالم شود از مقدمش، خالی ز جهل، از علم پُر‏ ‏چون شهر قم از مقدمِ شیخ اجل میر مهین‏ ‏‏اَبر عطا، فیض...

اهمیت تاسیس حوزه علمیه قم در نظر رهبر انقلاب

تشکیل حوزه علمیه قم در تاریخ معاصر ایران رویدادی مهم و اثرگذار تلقی می شود؛ بطوری که این رویداد پیش زمینه های پیروزی انقلاب اسلامی محسوب می گردد. آیت الله خامنه ای، رهبر معظم انقلاب اسلامی در 19 دی‌ماه 1369 همزمان با سالروز قیام تاریخی نوزده دی، دیدار با مردم قم با به نقش آیت‌الله حاج شیخ عبدالکریم حائری در تأسیس حوزه علمیه قم، به تأثیر اساسی این حوزه در تشکیل نظامی اسلامی پرداخته و...

تعبیر عجیب آيت‌الله شيخ محمدعلى اراكى درباره امام خمینی

آيت‌الله شيخ محمدعلى اراكى در سال 1312 ق. در اراك متولد شد و تا 1340 ق. در آن شهر از محضراساتيد بزرگوارى مانند مرحوم سلطان‌العلما كسب دانش نمود تا اينكه در سال 1340 ق. به هنگام عزيمت آيت‌آلله شيخ عبدالكريم حائرى به قم مهاجرت نمود و ملازم و همراه ايشان بودند از محضر اساتيد و بزرگان درحوزه قم از جمله مرحوم آيت‌الله حاج شيخ عبدالكريم حائرى و مرحوم آيت‌الله سيدمحمدتقى خوانساری بهره‌مند گرديد. ايشان در طول...

نقش آیت الله موسس در كادرسازی تشكيلات روحانيت

حاج شیخ رضا استادی در بخشی از خاطراتش، درباره مشی و عملکرد آیت الله حاج شیخ عبدالکریم حائری یزدی می گوید: پيش از ورود و حضور مرحوم آيت‌الله حاج شيخ عبدالكريم حائري يزدي به قم در اين شهر حوزه‌اي نبوده كه محوريت داشته باشد. بلي چند نفر از علماي سرشناس مانند مرحوم آقا شيخ ابوالقاسم قمي، ميرزا محمد ارباب پدر همين آقايان اشراقي‌ها، مرحوم آقا سيد صادق روحاني، آقا ميرزا جواد آقا تبريزي و آقا ميرزا صادق...

ماجرای تلگراف آیت‌الله حائری یزدی به رضاخان چه بود؟

حضرت آیت الله حاج شیخ عبدالکریم حائری یزدی، موسس حوزه علمیه قم، از رجال نامدار معاصر است که تاثیر مجاهدت های ایشان، نه تنها در دوره حیاتشان، بلکه در سال های بعد، از انقلاب اسلامی تا به امروز نیز قابل لمس و مشاهده است. مشی عملی شیخ عبدالکریم حائری در دوره اختناق رضاخان بسیار هوشمندانه و توام با دوراندیشی و آینده نگری بود. حجت الاسلام والمسلمین محمدتقی فلسفی، واعظ شهیر در بخشی از خاطرات خود، با ...

روایتی از تشييع پیکر آیت‌الله حائرى‌یزدی در یادمانده‌های آیت‌الله بدلا

آیت‌الله سیدحسین بدلا در بخشی از خاطراتش، درباره استادش آیت الله العظمی حاج شیخ عبدالکریم حائری یزدی می گوید: حقير تنها مدت كوتاهى توفيق كسب فيض از محضر مرحوم حاج شيخ را داشتم؛ ايشان عالم بزرگوارى بود كه نخست در شهر كوچك اراك، حوزه كوچكى را تأسيس كرده‌اند و پس از آن به تشكيل حوزه گسترده‌ترى به نام حوزه علميه قم، اقدام نموده‌اند. بعد از فوت ايشان، در درس خارج اساتيد ديگر همچون مرحوم آقاى حجت و...

سرگذشت خودنوشت سید علی علامه فانی

ناصرالدین انصاری کتاب شیعه » بهار و تابستان 1390 - شماره 3 : این گفتار زندگینامه خودنوشت علامه فانی(1323‌- 1409‌ قـمری‌)اسـت.او پس از تـحصیل در اصفهان به نجف هجرت کرد و آثار فراوانی نگاشت. مرحوم آیـة اللّه حـاج سید علی علامه فانی اصفهانی،یکی از علمای بزرگ حوزۀ علمیه قم و از مراجع تقلید بود.فقید سعید پس از تحصیل در حوزه‌ فخیم و قویم اصفهان،در 1362 ق به نجف اشرف هجرت گزید و از محضر آیات...

کـشف‌ حجاب بانوان

پس از انقراض سلسله قاجار‌،زمینه‌های‌ سلطنت‌ رضـا خـان فـراهم شد؛ابتدا«قانون استعمال‌ البسه وطنی»را در مردادماه 1303 ابلاغ کرد‌ و اجرای آن را در تمامی ادارات دولتی بر عهده‌ رؤسـای آن ادارات نهاد‌ و محمد علی فروغی(ذکاء‌ الملک‌)را که وزیر مالیه بود،مأمور مشخص‌ کـردن متخلفین و«اخذ جرائم لازمـه»از آنـان نمود.1از آن پس برای شکستن حجاب بانوان تلاش‌ چشمگیری را به کار بست و به قدری در‌ این کار جدی...

زمینه‌های قیام 19 دی 1356 مردم قم

قیام 19 دی 1356 در قم سرآغاز اعتراض‌هایی بود که در بهمن سال ۱۳۵۷ به سرنگونی رژیم پهلوی در ایران انجامید، اما اینکه چرا این قیام شکل گرفت و چگونه به سرنگونی رژیم منجر شد پرسشی است که دکتر موسی حقانی، محقق تاریخ و رئیس پژوهشکده تاریخ معاصر، در سخنرانی پیش رو به آن پاسخ داده است. ایشان نقطه شروع این قیام را به تحولات آبان 1356 بازگردانده و سلسله حوادثی را که در این هشتاد روز رخ داد از عوامل تسریع‌بخش...

به روایت آیت الله محمد یزدی؛ واقعه‌ای که حرکت انقلاب را سرعت بخشید

قیام مردم قم در 19 دی ماه 1356 فصل تازه ای در مبارزه علیه رژیم شاهنشاهی گشود. آیت الله محمد یزدی در بخشی از خاطراتش درباره واقعه 19 دی می گوید: واقعه 19 دى و حركاتى كه در قم به وجود آمد و موجب سرعت بخشيدن به روند پيشرفت انقلاب شد، بعد از مقاله توهين‌آميز يكى از روزنامه‌ها نسبت به مقام مقدس حضرت امام بود. اين مقاله براى مردم سراسر كشور، سنگين و گران بود لذا به دنبال درج آن واكنش‌هايى صورت گرفت. يكى از آن‌ها...

روایت آیت‌الله بدلا از ماجرای کشف حجاب

آیت الله بدلا در بخشی از خاطرات خود که توسط مرکز اسناد انقلاب اسلامی ثبت و ضبط شده است می گوید: یکی از اقدامات ضد دینی رضاخان، کشف حجاب بود. برای این که رضاخان وانمود کند که این اقدام آنقدرها هم مورد تنفر علما نیست، دست به حیله خاصی زد. وی برخی افراد را به لباس روحانیت در آورد و در برخی مجالس که در تأیید کشف حجاب در آن سخن می‌رفت، شرکت داد. در این میان، علمای اصیل و واقعی در این مراسم شرکت نکردند و از...

شهید نواب صفوی در بیدادگاه رژیم پهلوی

در آستانه شهادت حجت الاسلام سید مجتبی نواب صفوی رهبر فدائیان اسلام، تصاویری از دادگاه محاکمه وی توسط رژیم پهلوی منتشر شد.

تبعید علما، روحانیون و بازاری‌های قم پس از قیام 19 دی 1356

پس از قیام 19 دی علما، روحانیت و مردم قم ، رژیم پهلوی اقدام به تبعید افراد فعال و تأثیرگذار در این واقعه کرد. کمیسیون امنیت اجتماعی قم در اولین اقدام تعداد ده نفر از علما، روحانیون و بازاری‌های قم را محکوم به تبعید کرد که در آن میان نام افرادی همچون آیت‌الله نوری همدانی، آیت‌الله مکارم شیرازی، آیت‌الله یزدی، آیت‌الله خزعلی، آیت‌الله گرامی و ... به چشم می‌خورد.

اعلام عزای عمومی توسط آیت‌الله گلپایگانی به دلیل آتش زدن مسجدالاقصی

فاجعه آتش‌سوی مسجدالاقصی توسط رژیم صهیونیستی در سال 1348 خشم و نفرت مسلمانان را برانگیخت و با واکنش شدید مراجع تقلید از جمله امام خمینی و آیت‌الله گلپایگانی مواجه شد. آیت‌الله گلپایگانی که در غیاب امام خمینی در ایران، یگانه صدای مخالف رژیم بود در پی این فاجعه اعلام عزای عمومی کرده و اجتماعی را جهت محکومیت این فاجعه برپا می‌کنند که گزارشات آن در اسناد ساواک آمده است. در اعلامیه آیت‌الله...

جزئیاتی از جلسه تصمیم‌گیری علما درباره قیام 19 دی 1356

حجت‌الاسلام‌والمسلمین سید حسین موسوی تبریزی در وقایع 19 دی 1356 نقش بسزایی ایفا کرد و با از اعضای اصلی برنامه‌ریزی و اجرای تظاهرات مردم بود. سخنرانی وی در منزل آیت‌الله نوری همدانی از وقایع مهم ان روز بود. موسوی تبریزی در خاطرات خود درباره قیام نوزده دی قم می‌گوید: « مقاله توهين‌آميز روزنامه اطلاعات پيش آمد و به واقع رژيم اوج نپختگى را از خود نشان داد؛ چرا كه در اين زمان (سال 56) فضاى قم، يك فضاى...

تعبیر امام خمینی درباره آیت‌الله بروجردی چه بود؟

آیت‌الله العظمی بروجردی از مراجع بزرگ شیعیان جهان در 10 فروردین 1340 دار فانی را وداع گفت. ایشان در دوران حیات خود منشا بسیاری از اتفاقات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی شدند که شاید یکی از مهم‌ترین آن، تحول عظیم در حوزه علمیه قم بود. آیت‌الله مسلم ملکوتی که یکی از شاگرادن آیت‌الله بروجردی و امام خمینی بود در کتاب خاطرات خود که توسط مرکز اسناد انقلاب اسلامی منتشر شده است درباره منش و روش علمی - سیاسی...

روایتی از توجه آیت‌الله بروجردی به شهید نواب صفوی

یت‌الله علی احمدی میانجی، از اعضای جامعه مدرسین حوزه علمیه قم و نماینده مجلس خبرگان رهبری، در 21 شهریورماه 1379 دار فانی را وداع گفت. وی در دوران حیاتش، در مرکز اسناد انقلاب اسلامی به روایت خاطرات خود پرداخت. آنچه در ادامه می‌خوانید بخشی از خاطرات آیت‌الله احمدی میانجی در رابطه با اختناق دوران رضاخان، اقدامات آیت‌الله بروجردی و حمایت‌های ایشان از جمعیت فدائیان اسلام و شهید نواب صفوی است. ...

...