یادداشت
«مکتب اجتهادی قم» و ویژگی های آن
سالی که آیت الله بروجردی به دعوت فضلای درجه یک حوزه به قم تشریف فرما شدند حدود 24 سال از تاسیس حوزه گذشت. درآن هنگام مکتب فقهی قم به پیروی از موسس حوزه صبغه ای به خود گرفته بود که آن را از سایر مکاتب جدا میساخت. و اگر عنوان آن را یک مکتب بگزاریم گزاف نگفته ایم. این مکتب هم در اصول ویژگی‌هایی دارد وهم در فقه.
مروری بر زندگی علمی و سیاسی آیت الله سید صادق روحانی
سید صادق به امتحان و توصیه آیت ﷲ خویى در سن ۱۱ سالگى وارد درس خارج فقه و اصول شد. ورود یک نوجوان ۱۱ ساله به درس خارج فقه و اصول، آن هم همدوش طلاب با سابقه و بزرگسال حوزه علمیه کهنِ نجف، براى همگان حیرت آور و شوق آفرین بود.
امام خمینی: جامعیتی که آیت الله بروجردی داشت در بقیه نبود
در مورد یکی از آقایان می گفتند: «ایشان اصلاً از یک پاسبان کناره گیری می کند، چه رسد به اینکه بخواهد بر یک دولتی حکومت کند و چون این روحیه در مرحوم آیت الله بروجردی بود من فشار آوردم ایشان از قدرتشان استفاده کنند تا حکومت اسلامی تشکیل بشود، تا بتوانیم رژیم را سرکوب و یا لااقل کنترل کنیم».
من کنار چاه ایستاده‌ام و شما به من می‌گویید خودت را توی چاه بینداز
حاج شیخ می‌گفت: دیدید اگر تلگراف نمی‌کردم هم یک عده گرفتار نمی‌شدند و هم این قدر در کار تسریع نمی‌شد.
شهید مطهری: آیت الله بروجردی؛ هرگز به فکر حفظ «شئونات» شخصی نبود!
من هفتاد سال از خداوند عمر گرفته‌ام و خداوند در این مدت تفضّلاتى به من فرموده است که هیچ‌کدام از آنها تدبیر خود من نبوده است.
امام خمینی در جلسه ای با آیت الله بروجردی و مراجع ثلاث: مقدس نماها دست شما را بسته اند!
روزى مرحوم آقاى بروجردى، مرحوم آقاى حجت، مرحوم آقاى صدر، مرحوم آقاى خوانسارى، رضوان اللَّه علیهم، براى مذاکره در یک امر سیاسى در منزل ما جمع شده بودند. [پیرامون مسئله مجلس مؤسسان شاه] به آنان عرض کردم که شما قبل از هر کار تکلیف این مقدس نماها را روشن کنید.
آیت الله بروجردی: تا زمانی که قشون خارجی در کشور است، هیچ انتخاباتی برگزار نخواهد شد
قوام که قبلاً در ملاقات با آیت‌الله بروجردی در جریان تدبیر ایشان قرار داشت، بر اساس نقشه عمل کرده و سفیر روس را فرا می‌خواند و اعلام می‌کند: کلام مرجعیت در ایران نافذ است و قدرت او بالا‌تر از قدرت ما است، بنابراین تا شما بیرون نروید برگزاری انتخابات امکان ندارد
آیت الله بروجردی: شما هرجا باشید منشأ خیر و اثر خواهید بود
سیری در زندگی علامه جعفریدیدار آیة الله بروجردی با مجتهد سی و سه ساله باعث افزایش علاقه آیة الله بروجردی به آیة الله جعفری شد.
محمد حسین طباطبایی: طبع حکومت «فردی» منجر به خودکامه شدن حاکم می شود
جوامع بشری از "ترس" اینکه مبادا در اثر "تضعیف دولت" وقت، دولت‌های دیگر بر سر آنان بتازند، ناگزیر بودند به ظلم و جور دولت خود تن در دهند و با آن روش ظالمانه خو کنند و این "خو کردن به ظلم" نگذاشت تا بشر به راه حل فکر کند که اصلا حکومت "یک فرد خودکامه" بر همه افراد چرا؟ و چرا حکومت مردم بر مردم را طرح نریزند؟ آنان بجای فکر کردن در این باره، خود را سرگرم به مدح و ثنای همان دولت جائر و...
شیخ عبدالکریم حائری: اگر در فرانسه یا انگلستان بودم حتما در سیاست دخالت می‌کردم!
از آنجایی که ایران کشور ضعیفی است و پیوسته تحت فشار و استعمار کشورهای قدرتمندی چون روس و انگلیس می باشد، امکان دارد سیاست ها و خطوط سیاسی که در ایران وجود دارد، از سوی این قدرت های استعماری ترسیم شده باشد و کسانی که در سیاست دخالت می کنند امکان دارد ملعبه دست این قدرت ها بوده و نا آگاهانه آب به آسیاب دشمن بریزند.
گزارش کاشف الغطا از منابع مالی حوزه در زمان شیخ عبدالکریم حائری
کنار درب صحن کھن یک مدرسه ی قدیمی بزرگ پر از طلبه بود؛ یکی از درهایش به صحن کهن باز می شود.مقداری کتاب خطی با یک درس گاه دارد که جناب حجت، حاج شیخ عبدالکریم حائری أیده الله در آن درس می گوید.
نفوذ ساواک به جلسه سری روحانیون مبارز
یک نفر در بین ما نفوذی درآمده بود. وقتی مرا بردند قزل‌قلعه، بعد از مدتی معلوم شد که گزارش بعضی از جلسات ما آنجا توی پرونده من هست. ما تعجب کرده بودیم که خدایا این گزارش‌ها از کجا آمده است؟!
آیت الله بروجردی برای مقابله با اقدامات خودسرانه، در تشییع جنازه یهودی ها شرکت می کرد
آقای بروجردی در منابر و مواعظ مختلف مردم را از این کار پرهیز داد که موثر واقع نشد، به ناچار خودش هنگام تشییع جنازه اموات یهودیان آنها را همراهی کرد تا مردم به حرمت آقای بروجردی از این کار اجتناب کنند. رفته رفته با تکرار این تدبیر آقای بروجردی، آن رفتار به کلی کنار گذاشته شد.»
وقتی حاج شیخ «قانون مدنی» را دید گفت: اینکه همان فقه ماست، فقط شما به‌جای «مسئله» از واژه «ماده» استفاده کرده‌اید
همّ نویسنده قانون مدنی بر آن بوده که ساختار قانون مدنی بر مبنای فقه امامیه پیریزی گردد. بدین‌سان، شکل و تقسیم‌بندی کلی را از قانون مدنی فرانسه اقتباس کرده، اما محتوی را بر اساس فقه امامیه تهیه‌کرده است. تأثیر فقه امامیه بر قانون مدنی به حدی است که برخی اساتید به‌درستی، آن را «فقه فارسی» نامیدهاند.
اولین کسی که از آیت الله خوانساری اجازه اجتهاد گرفت...
آیت‌الله اشرفی پس از ورود به حوزه‌ی علمیه‌ی قم مورد توجه خاص فضلا و علما به خصوص آیات و مراجع ثلاث قرار می‌گیرند و با توجه به موقعیت استثنایی آن زمان و شدت فشار روحی از طرف رژیم رضاخان پهلوی به طلاب و حوزه‌های علمیه و روحانیون، ایشان تمام این مشکلات را متحمّل شده، با استقامت بی‌نظیر خود به تحصیل ادامه می‌دهند و حتی در امتحانات اجباری که از سوی رژیم پهلوی تنظیم گشته بود، شرکت می‌کنند و موفق می‌شوند جواز پوشیدن عمامه و لباس را دریافت دارند.
گزارشی از جلسه مخفیانه آیت الله سید ابوالحسن اصفهانی، میرزای نائینی و آیت الله بروجردی علیه استبداد رضاخانی
آقای بروجردی گفت وارد اطاقی شدم که یک صندلی وسط آن بود و رضا خان راه می رفت. وقتی وارد شدم دستور داد روی صندلی بنشینم. همین طور که راه می رفت می پرسید: نامه کجاست؟ من پاسخ دادم: نامه ای ندارم. رضا خان می گفت کسی که به من خبر داده، بسیار موثق است. نامه کجاست؟
آقای حاج شیخ تمایلی نسبت به عکس گرفتن ندارد چون معتقد به خودنمایی نیست
مرحوم شیخ عبدالکریم حائری، موسس حوزه علمیه قم، علاقه‌ای به اینکه سوژه عکسِ عکاس‌ها باشد نداشت، به همین خاطر عکسهای کمی از ایشان به یادگار مانده است. یکی از مجموعه عکسهای آن مرحوم، مربوط به کلنگ‌زنی بیمارستانی در شهر قم در آخرین روز اسفندماه 1309 است که یکی از تصاویرش، خیلی مشهور و دیگری مهجور است. روزنامه اطلاعات در گزارشی که سی‌ام فروردین‌ماه 1310 از حضور زعیم حوزه علمیه قم در این مراسم آورده،...
وقتی علما ثابت کردند چرخ زمان به عقب بر نمی‌گردد...
با انتشار خبر ، علمای قم به دعوت امام خمینی در منزل آیت‌الله حائری تجمع کردند. امام خمینی تصمیم گرفتند که با ارسال تلگراف به شاه، مخالفت علما را اعلام و درخواست لغو فوری تصویب نامه دولت را بنمایند، همچنین از علمای تهران و شهرستان‌ها جهت مبارزه دعوت به عمل آید و دیگر آنکه هفته‌ای یک بار جلسۀ مشاوره جهت ادامه مبارزه برقرار شود.
شیخ عبدالکریم حائری: با اعتراض مخالفتی ندارم اما ...
پس از چند روز تیمورتاش وزیر مقتدر آن روزگار به اتفاق دو سه تن از رجال دولت از تهران به قم و به مدرسه فیضیه که محل اجتماع علما بوده است می رود. ضمنا رئیس تلگرافخانه قم را نیز به خود همراه می کند، وقتی به حضور علما می رسد می گوید اعلیحضرت و دولت مرا فرستاده اند تا ببینم علمای اعلام چه مطالبی دارند تا تأمین کنیم.
سکوت و اعتراض مرجعیت نسبت به تحولات سیاسی (1357-1342)
یرواند آبراهامیان و رسول جعفریان کوشیده‌اند تا میان رفتارهای سیاسی سه نحله از مراجع تفکیک قائل شوند؛ در حالی‌که رویکرد سیاسی فقها پس از درگذشت آیتﷲ بروجردی، بر نهج واحدی نبود؛ زمانی با اقتدار کامل در مقابل حاکمیت پهلوی قد علم می‌کردند و هنگامه‌ای می‌رسید که به کنج عزلت و سکوت می‌خزیدند. این عدم ثبات سیاسی به ما می‌گوید که نمی‌توان این مراجع بزرگوار را در تقسیم‌بندی دقیقی جای داد و تا رسیدن به ثبات سیاسی و رفتارهای منسجم در این وادی، راه بسیاری در پیش است. در این نوشتار مختصراً به چند نمونه از تغیر در رفتار سیاسی مراجع عصر پهلوی اشاره می‌کنیم.
جدیدترین مطالب
15 دی‌ماه در گذر تاریخ
پربازدیدها
پرونده ویژه
فراخوان همایش
شبکه‌های اجتماعی
